Ongeveer een jaar geleden beschreven de leiders van de zuidelijke EU-lidstaten Nederland als de ‘rotte plek’ van Europa. Er klonken oproepen om producten van de ‘Nederlandse egoïsten’ te boycotten. Premier Costa van Portugal vond de Nederlandse houding ‘weerzinwekkend, zinloos en totaal onacceptabel’.
De reden voor die onvrede was de opstelling van minister van financiën Hoekstra en premier Rutte in aanloop naar de geruchtmakende EU-top van juli. Nederland wilde geen reddingspakket met giften, gezamenlijke leningen en gezamenlijke belastingen om landen als Italië en Spanje door de coronacrisis te helpen. Die landen moesten eerst werk maken van hervormingen.
Nu ligt er een gezamenlijk Spaans-Nederlands non-paper van premier Rutte en zijn Spaanse collega Sánchez waarin zij hun visie over de toekomst van de Europese Unie uitstippelen. Opmerkelijk genoeg trokken vooral de laatste zinnen de aandacht. De beide leiders willen meerderheidsbesluitvorming op meerdere terreinen om de Europese daadkracht te vergroten. Dat lijkt mij een goede zaak, maar het echte nieuws zit in de voorafgaande pagina’s waarin uiteen wordt gezet hoe Europa strategisch autonoom moet worden.
Europa als mondiale speler
Strategische autonomie wordt veelal gekoppeld aan de veiligheid en defensie van Europa. De lidstaten moeten over voldoende militaire en industriële capaciteiten beschikken en een strategie hebben die duidelijk maakt hoe die voor de bescherming van Europa kan worden ingezet. Rutte en Sánchez rekken dit begrip nu op naar de economie, zodat de EU steeds meer een mondiale speler kan worden.
Dat is inderdaad hard nodig. Geen enkel Europees land kan zichzelf beschermen tegen de gevolgen van het opkomende China en de toenemende Russische assertiviteit. Wie dat niet wil geloven moet naar Australië kijken. Dat is een belangrijke handelspartner van China, maar verzet zich nu zo hard tegen toenemende Chinese invloed dat Peking en Canberra op ramkoers zijn komen te liggen.
Vuist tegen China
Alleen de VS en een sterkere EU kunnen een vuist tegen China maken. Die vuist wordt sterker als Rutte en Sánchez hun zin krijgen. Dan wordt de interne markt versterkt, dwingt de Unie hardere mededingingsregels af, wordt ze minder afhankelijk van kritische grondstoffen en kwetsbare aanvoerroutes. Ook zal de EU hard inzetten op digitalisering en een veilig 5G-netwerk en moet innovatie een boost krijgen. De twee leiders pleiten voor een Europese industriepolitiek en grotere zekerheid van energievoorziening.
Tot voor kort was dit vloeken in de kerk. En dat geldt zeker voor hun opmerkingen over de internationale rol van de euro. Die kan worden versterkt door, jawel, gezamenlijke schulden. Zonder dat met zoveel woorden te zeggen zetten ze daarmee de deur open voor eurobonds. Ook Europese belastingen zijn niet langer taboe.
Eurosceptische kamer
Het is opmerkelijk dat Rutte deze constructieve pro-Europese houding zo goed verborgen weet te houden. In het buitenland geeft hij lezingen waarin hij de lof van de Europese samenwerking bezingt, maar in Nederland is hij de gevangene van een euro-sceptische Kamer die geen handelsakkoorden meer met Zuid-Amerika en onze bevrijder Canada wil sluiten.
Ik hoop dat de nieuwe Kamer, die deze week is geïnstalleerd met Rutte begrijpt dat Nederland niet het centrum van de wereld is en Brussel heel hard nodig heeft om onze welvaart en manier van leven te beschermen.
Rutte weet zijn pro-Europese houding goed verborgen te houden | Trouw
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
