Strategie is de bepalende factor in elke oorlog. Dat beseften militaire denkers als Sun Tzu (die leefde rond vijfhonderd jaar voor Christus) en Carl von Clausewitz die ruim tweehonderd jaar geleden zijn meesterwerk Vom Kriege schreef.
Ook alle moderne denkers over oorlog en vrede beseffen het: als je niet weet hoe je welke politieke doelstellingen met welke militaire middelen wilt bereiken, dan is de kans op succes klein.
De Duitse militaire denker Helmuth von Moltke schreef in 1871 dat elk plan sneuvelt op het moment dat de gevechten uitbreken. Net als Sun Tzu wist hij dat oorlogvoeren geen exacte wetenschap is, maar een ‘kunst’. Een succesvolle strateeg moet beschikken over een grote dosis creativiteit, improvisatievermogen en leiderschap om zijn doel te bereiken.
Poetin is een bar slecht voorbeeld. Hij viel Oekraïne met te weinig troepen binnen en had geen idee hoe dit land zich heeft ontwikkeld sinds het dertig jaar daarvoor onafhankelijk werd. In tegenstelling tot wat Poetin dacht, wilde Oekraïne zijn zelfstandigheid bewaren.
De Russische leider drijft zijn weinig gemotiveerde soldaten inmiddels al tweeënhalf jaar de gehaktmolen in. Deze week konden ze de plaats Vuledar innemen in de oostelijke regio Donetsk, maar dat ging ten koste van astronomische verliezen. En de strijd is niet gestreden, want de oorlog is uitzichtloos.
De strategie van Poetin is om Oekraïne te verslaan door de cynische opoffering van duizenden jonge mannen in de hoop dat het overwicht uiteindelijk de overwinning brengt. Herverkiezing van Trump zou helpen: die ziet Poetin als vriend en hem interesseert Oekraïne geen lor. Met strategie heeft dit weinig te maken.
Netanyahu gokt op Trump
Trump speelt ook een rol in dat andere conflict dat deze week verder escaleerde. De Israëlische premier Netanyahu gokt op de overwinning van de Republikein, daarmee is de Amerikaanse steun verzekerd. De huidige president Biden staat voor Netanyahu hinderlijk op de rem in de oorlog in Gaza en nu Zuid-Libanon.
Ook hier is de vraag: wat is de strategie? Volgens Israël is de klus in Gaza zo langzamerhand geklaard. Maar Hamas is niet verslagen, het gedachtegoed van deze terreurbeweging blijft onaangetast en de dreiging voor Israël neemt hooguit tijdelijk iets af.
Israël heeft geen klinkende overwinning geboekt. Wel is de reputatie van het land geknakt door het in ogen van velen te gewelddadige antwoord op de vreselijke gebeurtenissen van 7 oktober vorig jaar.
In Libanon dreigt nu hetzelfde. Want verslaan van Hezbollah lijkt een illusie. Een beperkte aanval kan hier gemakkelijk escaleren naar een totale oorlog, zeker nu Iran zich in de strijd heeft gemengd.
De raketaanval door Iran was volgens dit land een vergelding voor de dood van Hamasleider Haniyeh en Hezbollahleider Nasrallah. Ook was de aanval een waarschuwing aan Israël om in Libanon niet te ver te gaan en tevens een poging van Iran om niet zwak over te komen bij pro-Iraanse strijdgroepen in Syrië, Irak, Gaza, Jemen en Libanon. Maar de aanval kan een misrekening blijken wanneer Israël keihard terugslaat.
Het is mij onduidelijk hoe Rusland, Israël en Iran denken te winnen. Er zijn daar ego’s aan de macht die niet zwak willen overkomen en zo een onbeheersbare escalatie riskeren waar ze zelf het slachtoffer van kunnen worden.
Rob de Wijk, Trouw, 3 oktober 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
