Hoe zou president Trump de geschiedenis in willen gaan? Als economisch wonder? Onmogelijk, nu ook Amerika buiten zijn schuld om in een recessie zonder weerga verzeild is geraakt. Groots leiderschap tijdens de coronacrisis? Ook onmogelijk. Want de crisis ¬leverde het beeld op van een machteloze president die bezig was om anderen, vooral China, de schuld van de uitbraak van Covid-19 te geven. Een handelsakkoord met dat land? Weer onmogelijk. De verhoudingen zijn te verzuurd.
In verschillende peilingen scoort het zelfbenoemde stabiele genie Trump inmiddels als een van de zwakste presidenten ooit. Dat plaatst hem in de dezelfde categorie als Warren G. Harding die in het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw aan de macht was. Hij was, net als Trump, bij grote groepen populair, maar in tegenstelling tot Trump zag hij zichzelf niet als een leider. Hij zag het presidentschap als een ceremoniële baan en bleef weg van moeilijke beslissingen.
Trumps ego zal het niet toestaan dat de geschiedenis hem ridiculiseert. Hij lijkt voor de komende verkiezingen nog maar één kans te hebben, en dat is door het neersabelen van de protesten die door de dood van George Floyd zijn ontstaan.
Maar hier heeft Trump een probleem. Hij is geen president voor alle Amerikanen. Hij heeft zich in zijn binnen- en buitenlandbeleid uitsluitend gericht op zijn achterban, heeft de rest genegeerd en het land verdeeld. Dat laatste wordt versterkt door zijn flirt met geweld en foute types. Dat werd al duidelijk tijdens de Unite the Right Rally van neonazi’s en white supremacists in Charlottesville, augustus 2018. Toen die inreden op een tegenbetoging waarbij een dode viel, nam Trump geen afstand van extreem-rechts. Dit wakkerde de maatschappelijke polarisatie aan.
Het was duidelijk waar zijn sympathie lag. Dit beeld werd bevestigd toen Trump deze week eindelijk reageerde op de dood van Floyd. Geen woord over racisme of politiegeweld, wel afschuw over ordeverstoorders die het land in brand zetten.
Met zijn ferme taal over law and order en het dreigement het leger te zullen inzetten gooide Trump olie op het vuur. Het dieptepunt kwam met de ontruiming van het park voor het Witte Huis zodat de president gewapend met een bijbel kon poseren voor een kerk die het tijdens de rellen moest ontgelden.
Hij maakt law and order tot inzet van de verkiezingen
Trump maakte deze week law and order tot inzet van de verkiezingen. Het succes van repressie bepaalt nu het succes van zijn presidentschap. Voor Trump is dat een logische keus omdat alle andere mogelijkheden om te scoren zijn uitgeput.
In zijn eerste openbare optreden sinds lange tijd beschuldigde Joe Biden Trump ervan het land in een slagveld te willen veranderen. Als repressie je succes bepaalt, is dit niet vergezocht. Autoritaire leiders hebben er immers een handje van om mensen tegen elkaar op te zetten. Onlusten rechtvaardigen ingrijpen, het afkondigen van de noodtoestand of de staat van beleg, per decreet regeren, of je ‘onmisbaar’ verklaren en verkiezingen uit te stellen.
Als Trump dat doet, dan blijft hij een zwakke president, maar zal hij in tegenstelling tot Harding prominenter in de geschiedenisboeken komen te staan.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.