Eind jaren tachtig schreef De Dijk het nummer Dansen op de vulkaan. Het gevoel dat we dit collectief doen heb ik nu ook. Het nummer stond op de elpee Wakker in een vreemde wereld. Dat klinkt nu profetisch, want over een tijdje kunnen we daar inderdaad in wakker worden. De klap zal dan groot zijn. Groter dan tijdens de coronacrisis overigens.
Ook die crisis werd lang ontkend; door het bewust en onbewust negeren van signalen bleken Nederland en trouwens ook de rest van Europa er niet op te zijn voorbereid. Nu klinken er weer alarmerende berichten over nieuwe covidvarianten, maar van enige urgentie lijkt ook nu geen sprake. Minister Kuipers wil terecht niet het risico lopen dat er geen wetgeving klaarligt, als zich een nieuwe coviduitbraak aandient. Maar de Eerste Kamer stemde vorige week de tijdelijke wetgeving weg die uiteindelijk adequaat reageren op de crisis mogelijk maakte. Ik begrijp dat de Eerste Kamer moeite heeft met het opschorten van burgerlijke vrijheden op basis van tijdelijke wetgeving, maar tegelijkertijd weet ik dat deze afwijzing ons bij de volgende coviduitbraak terug naar af brengt.
Realiseren politici zich eigenlijk wel dat we te maken hebben met een hele serie, elkaar versterkende crises? Want ik hoor vooral algemeenheden over de zich razendsnel ontwikkelende energiecrisis, de voedselcrisis en de economische crisis die worden aangejaagd door oorlog en geopolitieke verandering.
Wat ik als kiezer vooral zie, is collectieve hysterie over onbeduidende zaken als gewiste sms’jes van de premier. Kamerleden vinden dat door die kwestie het vertrouwen in de politiek afneemt. Wat bij mij het vertrouwen doet afnemen, is dat politici gewin trachten te halen uit een ondergeschikte kwestie en niet dezelfde ongerustheid tonen over komend onheil. Kennelijk is een sms’jes-affaire voor het gemiddelde Kamerlid makkelijker scoren. Maar als het complexer wordt haken ze af of wassen hun handen in onschuld.
Tegelijkertijd zie ik wensdenken dat het vinden van een oplossing moeilijk maakt.
Zo hopen we kennelijk dat Poetin zich met het afbouwen van de gasleveranties aan ons tijdpad zal houden. De EU mikt nu op 2027, Nederland op het eind van dit jaar. Vergeten schijnt te worden dat gas, evenals voedsel, voor Poetin een wapen is waarmee hij Europa kan ontwrichten. Dus kan hij de kraan dichtdraaien wanneer ons dat het hardst raakt. Wat gaan we dan doen? Moreel verontwaardigd worden? Een commissie benoemen?
Ik hoorde PvdA-Kamerlid Joris Thijssen betogen dat de industrie nu maar eens zijn verantwoordelijkheid moet nemen en met een plan moet komen. Ik hoor activisten roepen dat Poetin zo snel mogelijk de kraan dicht moet draaien, want dat jaagt de energietransitie aan. Maar de industrie zet vraagtekens bij de haalbaarheid van de plannen. Evenals gerenommeerde experts overigens. Haalbaarheid is kennelijk geen issue meer.
Mogelijke reacties van Poetin worden intussen onvoldoende meegenomen. Geen woord over de complexiteit van de aanvoerketens en internationale afhankelijkheden. En geen woord over mogelijke sociale onlusten als gevolg van inflatie en tekorten. Een economische recessie lijkt kennelijk ver weg, ook al storten de beurzen in.
In plaats van naar toekomstige crises te kijken wordt het wantrouwen aangejaagd en het broodnodige leiderschap ondermijnd. De Dijk had gelijk.
