Gisternacht is de aanval ingezet op de door Amerika gedomineerde wereldorde. Althans, zo ziet de Russische president Poetin dat. Ik zat eerder deze week met stijgende ongerustheid naar het rancuneuze exposé van Poetin te kijken waarin hij, diep teruggaand in de geschiedenis, betoogde dat Oekraïne helemaal geen zelfstandig land is en bij Rusland hoort. Alsof Mark Rutte geëmotioneerd zijn afschuw uitspreekt over de Belgische opstand van 1830, de afscheiding van de zuidelijke provincies illegaal noemt, en die goedschiks of kwaadschiks wil laten terugkeren in de moederschoot. België werd een zelfstandig land, Oekraïne werd dat in 1991. Dat telt. De rest is geschiedenis.
Poetins doel is bescherming van Russischtaligen tegen ‘genocide’, en de ‘demilitarisering’ en ‘denazificering’ van Oekraïne. Die eerste twee doelstellingen vereisen de bezetting van de regio Donbas en het onschadelijk maken van de Oekraïense krijgsmacht door aanvallen op commandoposten en vliegvelden.
Escaleren naar een Europese oorlog
Als ik Poetin was zou ik ook de druk op de NAVO vergroten door troepen in Belarus naar de Suwalki-corridor te sturen. Dat is de nauwe doorgang tussen Belarus en Kaliningrad waardoor de routes van Polen naar de Baltische Staten lopen. Ik zou dat rechtvaardigen door te wijzen op de verhoogde paraatheid van de NAVO-strijdkrachten, de verplaatsing van duizenden Amerikaanse militairen naar Polen en verplaatsing van andere NAVO-troepen naar bijvoorbeeld Roemenië. Puur defensief volgens de NAVO, maar Poetin ziet het als een daad van agressie. Daarmee trekt Poetin de NAVO in een conflict dat kan escaleren naar een Europese oorlog.
Denazificeren duidt op een verandering van het regime dat volgens Poetin bestaat uit ‘neanderthalers, agressieve nationalisten en neonazi’s’. Dat kan door het land in chaos te dompelen, door de politieke besluitvorming onmogelijk te maken door de Oekraïense president Zelensky met cyberaanvallen en bombardementen te isoleren.
Economische meltdown
Verder zal Poetin het land van de buitenwereld moeten afsluiten. Bezetting van de havensteden Odessa en Marioepol legt de handel plat. Dat laatste zal ons hard raken. Het Witte Huis maakt zich bijvoorbeeld grote zorgen over de aanvoer van grondstoffen voor halfgeleiders, zoals palladium. Neon is van groot belang voor de productie van lasers en is een bijproduct van Russisch staal, dat in Oekraïne wordt bewerkt. Het lamleggen van deze export kan de hele hightechindustrie raken. En dan hebben we het nog niet eens over Oekraïne als een van de grootse exporteurs van landbouwproducten en grondstoffen, waaronder ijzererts en uranium. Stopzetten van deze uitvoer raakt vooral Europa hard. Als antwoord op harde Westerse sancties kan Poetin besluiten die uitvoer op te schorten en de gaskraan dicht te draaien. Een economische meltdown is dan denkbaar.
Het gaat hier om het opnieuw tekenen van de kaart van Europa en het veranderen van de wereldorde. De Chinese president Xi Jinping en Poetin hebben onlangs in Beijing besloten elkaar daarbij geen strobreed in de weg te leggen. Als Poetin succesvol is, kan Xi in Azië doorpakken. We hebben het dan over een wereldomvattend conflict waarin het Westen zijn positie moet beschermen.
Gezien zijn enorme financiële reserves kan Poetin de eerste slag winnen. Toch denk ik dat hij zijn hand overspeelt. De prijs voor sancties, chaos en bezetting kan Rusland, met een legale economie die kleiner is dan die van Italië, op langere termijn niet dragen.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
