De verbouwing van de wereldorde was al een jaar of tien aan de gang, maar er was een grote oorlog in Europa nodig om iedereen ervan te overtuigen dat er echt iets aan het veranderen is. China is de spreekwoordelijke olifant in de kamer. Door de opkomst van dit land is het Westen relatief minder machtig geworden. Daardoor kon een potentaat als Poetin assertiever worden. Zijn eerste slag was de annexatie van de Krim, daarna volgde de inmenging in Syrië, en nu dit.
In mijn column van 2 juli 2021, die ik daags na terugkeer van de Veiligheidsconferentie van Moskou schreef, tekende ik op dat minister van defensie Sjojgoe opriep tot maatregelen tegen de Navo omdat die steeds bedreigender zou worden. Ik had het gevoel dat we in een nieuwe Koude Oorlog waren beland en dat we zonder veiligheidsgordels op een muur afreden. Die laatste veiligheidsconferentie waar alle Russische hoofdrolspelers van de huidige oorlog met Oekraïne een rol speelden, bleek achteraf een angstaanjagend voorspellende waarde te hebben.
Te veel grote landen onthielden zich van stemming
De oorlog heeft Europa hardhandig uit zijn strategische apathie doen ontwaken. Want ook door de Chinees-Amerikaanse bijna-oorlog om Taiwan van vorig jaar, gingen hier geen belletjes rinkelen.
Ik ben onder de indruk van de sancties die nu met ongekende snelheid worden opgelegd. Maar ook nu weer hoor ik de gebruikelijke platitudes. Zo zou de hele internationale gemeenschap deze daad van agressie veroordelen. Vergeet het maar. 141 van de 193 leden van de Algemene Vergadering van de VN veroordeelden de Russische agressie. Een aantal paria’s van de internationale gemeenschap stemde tegen, zoals Noord-Korea, Wit-Rusland en Syrië. Maar te veel grote landen onthielden zich van stemming, waaronder China, India, Pakistan, Saudi-Arabië en Zuid-Afrika. Dat in de nieuwe wereldorde democratieën tegen autocratieën en gemankeerde democratieën staan is inmiddels wel duidelijk.
Tegelijkertijd zie ik dat politici door die strategische apathie het machtspolitieke spel verleerd zijn te spelen. Commissievoorzitter Von der Leyen stelde Oekraïne lidmaatschap van de EU in het vooruitzicht. Dit, en het openlijk aankondigen van wapenleveranties kunnen ons het conflict inzuigen. Ik ben voor sancties en wapenleveranties, maar doe die laatste in het geniep.
Met sancties alleen red je het niet
We zijn verleerd wat een verre voorganger van president Biden, Theodore Roosevelt ooit zei: ‘speak softly, but carry a big stick’. Als opmerkingen over het EU-lidmaatschap, wapenleveranties en mogelijke toekomstige oproepen om Poetin aan het kruis te nagelen tot acties tegen de rest van Europa leiden hebben wij Europeanen geen big stick achter de hand. Met sancties alleen red je het niet. Dertig jaar bezuinigen op defensie heeft Europa chantabel gemaakt en kwetsbaar voor de effecten van die verbale stoerdoenerij.
De voorgestelde investeringen in defensie komen tien of twintig jaar te laat en bieden nu geen soelaas. Omdat het tien, vijftien jaar kost om de Europese krijgsmachten weer op orde te krijgen moeten we al die tijd afhankelijk van Amerika blijven. Maar wie weet wie er na Biden komt, en wie weet of Amerika zijn handen niet vol krijgt aan China.
Europa staat er dan alleen voor. Dankzij de strategische apathie van de voorbije decennia is dit continent helaas niet voorbereid op die nieuwe wereldorde.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
