Wij Europeanen, Nederlanders voorop, zijn dol op principiële politiek. Helaas gaat 2021 de geschiedenis in als het jaar van de niet-maakbare wereld. In maart trof de Europese Unie sancties tegen China vanwege de behandeling van de Oeigoeren, de moslimminderheid in de noordwestelijke regio Xingjiang. De verontwaardiging was groot toen China slechts met tegensancties reageerde. Verontwaardiging, omdat de goederiken de slechteriken sancties opleggen en niet andersom.
Vreemd was dat het Europees Parlement het vorig jaar afgesloten investeringspact met China niet zou ratificeren zolang China niet bijdraaide. Vreemd, omdat het pact vooral in het voordeel van Europa was. Het moest een eind maken aan de oneerlijke behandeling van Europese bedrijven in China en staatssteun waardoor Chinese bedrijven oneerlijk konden concurreren.
Begin dit jaar speelde iets soortgelijks in Duitsland, toen we in ban waren van de Russische oppositieactivist Navalny. Die herstelde in een Duits ziekenhuis van een aanslag op zijn leven. Bij terugkeer in Rusland werd hij opgepakt en veroordeeld tot 3,5 jaar strafkamp. Bondskanselier Merkel speelde met de gedachte om als straf Nord Stream 2 niet in gebruik te nemen, maar daardoor zou Duitsland zelf minder gas krijgen. Er kwamen sancties, maar net als die tegen China hadden ze geen enkel effect. Het lot van Navalny veranderde niet. Wel verslechterde de relatie en joeg de kwestie Navalny de spanningen rond Oekraïne op.
Maanden later dreigde de nieuwe Duitse minister van buitenlandse zaken Annalena Baerbock met sluiting van de gaspijpleiding, als Rusland niet zou afwijken van zijn ramkoers met Oekraïne. Het enige gevolg zou grotere gaskrapte zijn, en exploderende prijzen in heel Europa.
In 2022 gaan we lering trekken
Principiële politiek klinkt mooi en stoer, maar als dit vooral jezelf treft is de conclusie dat je de verkeerde weg bent ingeslagen. China en Rusland spelen een machtspolitiek spel en zien sancties slechts als aantasting van hun soevereiniteit. Ze zijn nu sterk genoeg om in de tegenaanval te gaan. Voor Europeanen is dat even wennen. Want anderen moeten zich toch schikken naar ‘universele’ waarden? Niet dus.
Rusland en China weten dat wij weinig kunnen uitrichten. We kunnen niet zonder Russisch gas. De energietransitie is onmogelijk zonder Chinese technologie. Bovendien hebben we door de verwaarlozing van onze krijgsmachten de deur naar hun militair avonturisme wagenwijd opengezet.
Ik voorspel u dat we in 2022 lering gaan trekken. Over migratie zijn we in 2021 inmiddels al anders gaan denken. Pushbacks zijn nu min of meer geaccepteerd, hoewel ze volgens het internationale recht verboden zijn. Denk niet dat ik sta te juichen bij dit soort ontwikkelingen. Voor mij is ‘lering trekken’ slechts de erkenning dat waarden en macht twee zijden van dezelfde medaille zijn. Nu onze macht tanende is, worden onze protesten tegen de schending van waarden steeds meer inhoudsloos.
Biden begreep dat, toen hij zich terugtrok uit Afghanistan. Hij maakte het lot van de Afghanen ondergeschikt aan zijn strijd tegen China en wilde niet langer door Afghanistan worden afgeleid. Ik ben ervan overtuigd dat die hardheid in 2022 langzaam maar zeker ook in Europa gemeengoed wordt. Niet omdat onze waarden waardeloos zijn geworden, maar omdat we nieuwe prioriteiten moeten stellen.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
