Daags voor de start van de grote klimaatconferentie kreeg ik een mail die uit naam van Greta Thunberg was verstuurd. Zij noemde het ‘verraad’ dat de wereldleiders er maar niet in slagen de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Vervolgens riep zij op ‘onmiddellijk alle investeringen in fossiele brandstoffen’ stop te zetten. Ik begrijp het ongeduld en ik heb niets tegen activisme, want dat houdt beleidsmakers scherp. Maar ik heb wel een probleem met het idee dat snelle oplossingen mogelijk zijn waardoor nog grotere problemen ontstaan.
Aangejaagd door de klimaattop in Glasgow botsen nu twee visies: de ene wordt uitgedragen door idealisten als Thunberg. De andere visie is die van de realisten. Die zijn niet tegen vergroening, maar wijzen erop dat Keulen en Aken niet op een dag zijn gebouwd. Deze botsing leidt in toenemende mate tot ongewenste neveneffecten, waaronder geopolitieke. En dat effect is anders dan wordt aangenomen. Politici in heel Europa ontstaken in woede omdat president Poetin opdracht zou hebben gegeven de gastoevoer naar Europa dicht te knijpen. Daardoor zouden de prijzen hier door het dak gaan. Ook de buitenlandbaas van de Europese Unie Josep Borrell Fontelles vond dat de explosie van de gasprijzen ‘diepe geopolitieke wortels’ had.
Tegelijkertijd constateer ik dat Gazprom zijn leveranties volgens de lange termijncontracten keurig na is gekomen, maar dat het bedrijf geen additionele leveranties deed via de zogenaamde spotmarkt. Daartoe is het ook niet verplicht. De reden zou een technische zijn. Inmiddels heeft Poetin toegezegd Europa extra gas te leveren als de eigen gasvoorraad is aangevuld. Dat zal tegen half november het geval zijn. Als er schot in de certificering van Nord Stream 2 zit, kan tot groot genoegen van Poetin het gas door die pijpleiding worden getransporteerd. Nord Stream 2 is ongetwijfeld een geopolitiek project dat een nieuwe afhankelijkheid van Rusland creëert, maar dit staat los van de huidige gascrisis.
Een van de belangrijkste redenen van de crisis is de energietransitie zelf. Die verloopt niet lekker, mede omdat activisme en realisme botsten. Door de opverende economie explodeert de energievraag, terwijl juist de productie van fossiele energie stagneert door achterblijvende investeringen in LNG-capaciteiten en gasexploratie, en de sluiting van kern- en kolencentrales. Voorts gaat de uitbouw van het stroomnetwerk te traag en stagneert de bouw van wind- en zonneparken.
Achterblijvende investeringen zijn nauw verbonden aan protesten. De bouw van wind- en zonneparken stagneert door burgers die geen windmolen in hun achtertuin willen. Activisten zijn tegen investeringen in nieuwe gasvelden. Dat geldt al helemaal voor LNG dat van schaliegas wordt gemaakt. Geen wonder dat investeerders bevreesd zijn voor de toekomst. Die vrezen de toorn van de consument en wantrouwen overheden die met steeds strengere reguleringen komen. Het gevolg is dat sinds 2015 de investeringen in fossiele brandstoffen met 40 procent zijn gedaald.
In de Westerse wereld leidt de controverse tussen realisten en idealisten tot een patstelling die nu zichtbaar is in de gascrisis. Het eerste gevolg is paniek over de levering van energie. Zo kan de energiecrisis in Duitsland tot tekorten in Nederland leiden. Doordat belangrijke energiebronnen zijn gesloten, wordt switchen van de ene naar de ander bron steeds moeilijker. In Duitsland is mede door de ontmanteling van kerncentrales de nood zo hoog dat kolen weer de belangrijkste energiebron zijn.
Het tweede gevolg is geopolitiek: de productie van fossiele brandstoffen, waaraan nog decennialang behoefte zal bestaan, verschuift in hoog tempo naar autocratische landen die het niet zo nauw nemen met het milieu en bereid zijn energie-afhankelijkheden te creëren waarmee zij het Westen politiek onder druk kunnen zetten.
Wil je dit voorkomen en de energiezekerheid waarborgen, dan zal er bijvoorbeeld geïnvesteerd moeten worden in Westerse productiefaciliteiten voor LNG.Tien EU-landen waaronder Frankrijk hebben precies om deze reden een brandbrief aan de Europese Commissie gezonden waarin zij pleiten voor kernenergie. Realisten en idealisten zouden samen eens aan tafel moeten gaan zitten en het eens moeten worden over een haalbare transitie die nog jaren zal duren.
Bron: Energiepodium.nl
Experts
Related Content
