Na een paar weken coronacrisis is het mode geworden om China tot winnaar te verklaren, Amerika tot verliezer, de Europese Unie tot voortmodderaar en de burger tot slachtoffer omdat de democratie wordt afgeschaft, schrijft Rob de Wijk in zijn wekelijkse column voor Trouw. Dat de wereld er nooit meer hetzelfde zal uitzien hebben we eerder gehoord. Premier Den Uyl riep dat tijdens de oliecrisis van 1973. Nog maar tien jaar geleden werd voorspeld dat de financiële crisis ons leven onherkenbaar zou veranderen. Maar toen de economie weer bloeide en een tijd van voorspoed en weinig werkloosheid aanbrak, gingen we weer feestvieren.
Het enige dat echt veranderde was dat deze crisis trends versterkte die toch al gaande waren. De neergang van het Westen was ook toen al zichtbaar. Maar de financiële crisis maakte Rusland en China assertiever. Ze speelden in op de verder afgenomen macht van het Westen en claimden meer ruimte voor hun eigen buitenlandbeleid. Zo bezien is er een directe relatie tussen de annexatie van de Krim in 2014 en de aanhoudende crises in de Zuid-Chinese Zee.
‘Brand meester’
Nu zien we hetzelfde fenomeen. China maakt van de crisis gebruik om de mondiale leiderschapsrol van de Verenigde Staten over te pakken. Peking geeft het sein ‘brand meester’ en richt zich op de hulpverlening aan landen als Italië. Dit gaat gepaard met een ongekend propaganda-offensief, inclusief aanvallen op de Verenigde Staten. In reactie op het ‘wuhanvirus’ en het ‘Chinavirus’ van Trump, verspreidden Chinese officials het gerucht dat het virus naar Wuhan is gebracht door Amerikanen die vorig jaar deelnamen aan een militaire sportwedstrijd.
Rusland doet wat het de afgelopen jaren voortdurend heeft gedaan: in Europa verdeeldheid zaaien met complottheorieën en nepniews, maar nu over de oorzaak van de crisis.
Toch zegt het allemaal weinig. Extrapoleren op basis van wat nu over de crisis bekend is en inschattingen maken over de gevolgen voor de wereld en onze democratie is een aardig tijdverdrijf in deze barre tijden, maar voorspelt niets. Als China bijvoorbeeld door een tweede corona-uitbraak wordt getroffen, ziet de situatie er plots heel anders uit.
Bovendien wordt de echte geopolitieke strijd niet gevoerd met hulpgoederen en propaganda maar door de wetenschap.
Het vaccin
De grote winnaar lijkt degene te zijn die als eerste een vaccin ontwikkelt. Dit leidt zelfs tot pogingen veelbelovende buitenlandse bedrijven over te nemen. Trumps wens om het Duitse CureVac te kopen leidde tot algemene verontwaardiging en de toezegging van 80 miljoen euro door de Europese Commissie. Brussel vond dat het bedrijf niet in Amerikaanse handen moest komen.
In China zijn 1000 wetenschappers ingezet. De Academie van Militaire Medische Wetenschappen is de voortrekker en rekruteert ‘vrijwilligers’ voor testen. Dit nam niet weg dat Chinezen ongeveer 130 miljoen euro voor een aandeel in het Duitse bedrijf BioNTech boden. Ook deze bieding toont aan dat Europa deze race kan winnen.
Nationalisme speelt in deze race een cruciale rol. ‘Eigen volk eerst’ levert kortetermijnwinst op, maar maakt landen op de langere termijn tot de paria van de wereld. Maar wie het medicijn inzet voor het ‘redden’ van de wereld, wint aan leiderschap. De race om het mondiale leiderschap ligt daarom nog steeds open.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
