Woensdag ging onopgemerkt voorbij. De Olympische Spelen, coronamaatregelen en grensoverschrijdend gedrag overheersten het nieuws. Dat de Amerikaanse inlichtingendiensten mis zaten met hun vrees dat Poetin Oekraïne zou kunnen binnenvallen, was die dag een bijzaak. Hadden ze het bij het rechte eind gehad, dan was er nu paniek over een mogelijke economische crisis door Westerse sancties en Russische tegenreacties, zoals het dichtdraaien van de gaskraan. Nu dat niet is gebeurd, kunnen we ons weer richten op echt belangrijke zaken zoals het komende carnaval.
Het valt nooit uit te sluiten, maar mij lijkt niet dat Poetin nu bereid is tot een grote invasie in Oekraïne. Daarvoor is het aantal Russische troepen te gering, is een te groot deel van de Oekraïense bevolking te anti-Russisch en is misleiding een te belangrijk kenmerk van het Russische militaire denken. Daarom lijkt de troepenopbouw vooral een rookgordijn die andere activiteiten moet maskeren.
Wat er in de Doema gebeurt is interessanter dan die 150.000 Russische troepen. Het Russische parlement roept Poetin op de ‘volksrepublieken’ in de Donbas, Loehansk en Donetsk te erkennen. Want als het Poetin niet lukt om met de Minsk-akkoorden een status aparte voor de Donbas af te dwingen, dan is erkenning een geweldig excuus voor militaire steun aan hun ‘legitieme’ leiders of een referendum over aansluiting bij Rusland.
De Navo accepteert geen lidstaat die een conflict heeft met zijn buren
Linksom of rechtsom zijn deze separatistische gebiedjes Poetins sleutel tot het voorkomen van het Navo-lidmaatschap van Oekraïne. Want de Navo accepteert geen nieuwe lidstaat die een conflict heeft met zijn buren en met minderheden binnen het eigen land. Poetin weet dit en handelt er ook naar.
Tijdens het bezoek van bondskanselier Scholz kwam hij weer met de onbewezen claim dat Oekraïne in de Donbas genocide pleegt. Dat is een reden voor ingrijpen. Tegelijkertijd denken hooggeplaatste Russen militaire dreigementen nodig te hebben om Oekraïne binnen hun invloedssfeer te trekken.
Die dreiging neemt niet af door troepen uit de Krim te halen maar tegelijkertijd grote oefeningen in de Zwarte Zee te houden en er zes landingsvaartuigen met 2000 militairen en 200 tanks en pantservoertuigen achter de hand te houden.
Creëren van conflicten die naar believen kunnen worden opgepookt of gede-escaleerd
De Russische militaire aanwezigheid op de Krim, in de Donbas en voor de Oekraïense grens nabij Rostov aan de Don maakt ingrijpen in Loehansk en Donetsk mogelijk. Zo nodig kunnen dan nog twee steden met een grote Russische bevolking worden bezet: Charkov en Marioepol.
Maar volgens Russische militaire denkers moet Oekraïne het liefst zonder oorlog van Navo-lidmaatschap worden afgehouden. Cyberaanvallen, desinformatie en sabotage zijn betere methoden. Inmiddels wordt in Oekraïense regeringskringen al gefilosofeerd over concessies aan Rusland als onderdeel van een grote vredesdeal. Geen wonder dat minister van buitenlandse zaken Lavrov stelde dat een mogelijk Amerikaans besluit om geen raketten in Roemenië en Polen te plaatsen een eerste stap is op weg naar alomvattende afspraken.
Wat er nu gebeurt, past helemaal in de Russische tactiek van het creëren van conflicten die, totdat Poetin zijn zin krijgt, naar believen kunnen worden opgepookt of gede-escaleerd. Het betekent dat we met vele episodes van oplopende spanning te maken kunnen krijgen. De mispercepties die dan ontstaan kunnen alsnog tot oorlog en een economische crisis leiden.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
