Dat China gebruik zou maken van de coronacrisis was voorspeld. Maar het gaat nu wel erg hard, schrijft Rob de Wijk in zijn wekelijkse column voor Trouw. Nu Amerika en Europa met zichzelf bezig zijn, kan China meters maken. Als eerste was Hongkong aan de beurt. Deze week werden hoofdrolspelers gearresteerd van de recente grote anti-Chinese protesten. Kennelijk wil China hiermee voorkomen dat dit soort krachten de geplande verkiezingen in september gaan winnen. Omdat de coronacrisis de protesten had gedempt en het Westen geen vuist kan maken, is het een ideaal moment om toe te slaan.
De inschatting dat er weinig reacties zouden komen, moet ook de aanleiding zijn geweest om nieuwe stappen te zetten in de annexatie van de Zuid-Chinese Zee. De leiders in Peking droegen de autoriteiten van Sansha, een stad in het zuiden van de provincie Wuhan, op om twee nieuwe districten te creëren waaronder delen van de Zuid-Chinese Zee vallen.
Sinds 2016, het jaar waarin de Chinese claim op het zeegebied door het Permanente Hof van Arbitrage werd afgewezen, doet Peking onrechtmatige pogingen om het gebied te annexeren. De Filippijnen, dat de zaak aanspande, won, maar president Duterte besloot toch de banden met China aan te halen. Kennelijk dacht hij dat het niet zo’n vaart zou lopen met ‘zijn’ Spratly-eilanden in dat betwiste zeegebied. Maar dat deed het wel. Dus werd deze week een diplomatiek protest bij de Chinese ambassade in Manila afgeleverd. Veel indruk zal dat niet maken.
Oorlogsschepen
Mogelijk maken twee Amerikaanse oorlogsschepen dat wel. Die werden daags na de afkondiging van de districten het gebied ingestuurd. In tegenstelling tot China claimt Amerika niets, maar Washington wil ook niet dat China er zo veel te zeggen krijgt dat handelsvloten er niet meer vrij doorheen kunnen. Dat zou landen als Taiwan en Japan direct raken en een oorlog ontketen. Vandaar dat de Amerikanen al jaren en geheel in lijn met Hugo de Groots concept van mare librum (vrije toegang tot de zee) operaties in het zeegebied uitvoeren.
China zet iedere keer een nieuw stap, maar blijft weg van oorlog. Dat gebeurde ook toen een Air Defense Identification Zone boven de Oost-Chinese Zee werd ingesteld. Die zone werd ingesteld naar aanleiding van een akkefietje met Japan over de daar gelegen Senkaku-eilanden, die volgens China de Diaoyu heten en ook door Peking geclaimd worden. Uit protest liet Amerika onmiddellijk bommenwerpers door de zone vliegen. Inmiddels stelt de zone weinig meer voor, maar dat zal veranderen als China daartoe de kans krijgt.
De escapades in de Zuid-Chinese Zee en Hongkong maken duidelijk wat voor land China is. Het gaat hier om een opkomende supermacht die, net als tijdens de financiële crisis van tien jaar geleden, van de westerse zwakte gebruikmaakt om zijn eigen positie te verstevigen. Dat die escapades in één klap kapotmaken wat met medische teams, apparatuur en mondkapjes de afgelopen weken in Europa aan goodwill is opgebouwd, doet er kennelijk niet toe. Dus moeten we de recente oproep van de EU serieus nemen en niet toestaan dat China van de gelegenheid gebruikmaakt om in Europa goedkoop bedrijven over te nemen, te beginnen in de gezondheidssector.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
