Na veel ophef en vertier is de NAVO-top in Den Haag weer achter de rug. Wat blijft er op de zeef achter? Hoe kijken experts naar de uitkomst, en hoe zien ze het vervolg? De Clingendael Spectator vroeg diverse deskundigen om hun licht te laten schijnen over deze kwesties, onder wie HCSS onderzoeksdirecteur Tim Sweijs:
In welk opzicht was de NAVO-top een succes? Is de trans-Atlantische alliantie er sterker of zwakker uitgekomen? Hoe stabiel en eendrachtig heeft de NAVO zich in Den Haag getoond? Is de verhoging van de defensienorm een historisch keerpunt? Wat betekent dit voor de Europese defensie-industrie? Welke vervolgstappen zijn nodig? En welk geopolitiek signaal is van de NAVO-top uitgegaan richting Rusland, China en het Midden-Oosten?
De basis voor een sterkere alliantie
Het was een zeer korte NAVO-top die resulteerde in een nog kortere slotverklaring. Was de top “een succes”, zoals regeringsleiders te pas en te onpas predikten in de microfoons van het 2000 (!) koppen tellende journaille? Wanneer je bedenkt dat er vooraf vrees bestond dat Trump het bondgenootschap voor de bus zou gooien, dan was dit zeker een goede afloop. En met de ceremoniële herbevestiging van een “ijzersterk” commitment aan collectieve verdediging zal menig Europees leider een zucht van opluchting hebben geslaakt. Maar de slotverklaring bevat ook een aantal andere wapenfeiten die zeker niet triviaal zijn.
Allereerst de The Hague Investment Pledge, de toezegging om 5% van het bbp aan defensie en veiligheid te besteden. Door een klassiek Ruttiaans trucje – het vervangen van het woordje “we” door “bondgenoten” – bleven de 32 kikkers in de kruiwagen. De tijdshorizon is naar 2035 verschoven met een tussentijdse evaluatie in 2029 – niet geheel toevallig na het verstrijken van Trumps tweede termijn. Dit laat ruimte voor landen zoals Spanje en Slowakije, die deze ophoging al te drastisch vonden. Tegelijkertijd beklemtoont de nadruk op artikel 3 de daadwerkelijke uitdaging voor de NAVO: het omzetten van deze tsunami aan defensiegelden in militaire capaciteiten.
We weten niet welke strapatsen Trump nog in petto heeft
Hoewel sommigen de vermaledijde 5% vooral uitleggen als concessie aan de VS (al wel één die bijdraagt aan de zo geaspireerde Europese strategische autonomie), sleepte Europa toch ook andere zaken uit het vuur. Zo wordt Rusland expliciet genoemd als langetermijndreiging, terwijl de veiligheid van Oekraïne wordt gelinkt aan die van het bondgenootschap. Daarnaast zal militaire steun voor Oekraïne meetellen onder de verhoogde defensie-uitgaven.
De verwijzing naar trans-Atlantische defensie-industriesamenwerking en de afschaffing van handelsbarrières tussen bondgenoten is eveneens noemenswaardig. Het illustreert dat Amerikanen het belang van Europa als grootafnemer van Amerikaans materiaal niet onderschatten. Maar het kan ook betrokken worden op intra-Europese defensiehandel, waarmee Europa – voortbouwend op Von Der Leyens Readiness 2030-initiatief – de uitermate gefragmenteerde Europese defensie-industrie kan versterken.
Hoe dit alles precies uitpakt, zal de toekomst uitwijzen. We weten niet welke strapatsen Trump nog in petto heeft, terwijl de uitkomst van de oorlog in Oekraïne ook ongewis is. En vergeet niet dat het meer dan tien jaar duurde voordat de meeste bondgenoten de in Wales afgesproken 2%-norm haalden. Maar laat mij toch voorzichtig optimistisch afsluiten: in Den Haag werd in 2025 de basis gelegd voor een sterkere alliantie. Het is nu aan de bondgenoten, hun politieke leiders én hun bevolkingen om daarop voort te bouwen.
Tim Sweijs, Onderzoeksdirecteur HCSS
In welk opzicht was de NAVO-top een succes? Is de trans-Atlantische alliantie er sterker of zwakker uitgekomen? Hoe stabiel en eendrachtig heeft de NAVO zich in Den Haag getoond? Is de verhoging van de defensienorm een historisch keerpunt? Wat betekent dit voor de Europese defensie-industrie? Welke vervolgstappen zijn nodig? En welk geopolitiek signaal is van de NAVO-top uitgegaan richting Rusland, China en het Midden-Oosten?
De Clingendael Spectator vroeg diverse deskundigen om hun licht te laten schijnen over deze kwesties: de afdronk van de NAVO-top in korte reacties. Lees alle bijdragen hier.
Met Thijs van der Plas, Dieuwertje Kuijpers, Bob Deen, Sven Biscop, Anna van Zoest, André Gerrits, Sarah Wolff, Arnout Brouwers, Sabine Mengelberg, Tim Sweijs, Koen Davidse, Ko Colijn en Chantal Schrijver.