De kans op escalatie van de oorlog in Oekraïne is groter dan de kans op een staakt-het-vuren binnen een jaar. Maar mocht het toch tot een wapenstilstand komen, moet je de Russen niet het vel over de oren trekken, hoezeer dat ook tegen ons rechtvaardigheidsgevoel ingaat. Als je dat niet doet roep je een nieuwe escalatie over je af, zegt historicus Arend Jan Boekestijn in BNR’s Boekestijn en De Wijk.
Ook in oorlog accepteren verliezers niet gemakkelijk hun verlies, terwijl overwinnaars het lastig vinden om edelmoedig te zijn, zegt Boekestijn. Als het Westen verzuimt om Oekraïne te helpen met de wederopbouw en Rusland blijft behandelen als een permanente paria, is revanchisme een onvermijdelijk gevolg. ‘Dat is moeilijk om nu te zeggen, maar het is onverstandig om Rusland straks niet op te nemen in een internationale orde, waarmee het zelf ook kan leven.’
HCSS-defensiespecialist Patrick Bolder onderkent het belang van een weloverwogen westerse opstelling zodra een staakt-het-vuren is bereikt. De vredesregelingen die de afgelopen eeuw werden bereikt bij het beëindigen van een oorlog hielden zelden stand. Daarom is het cruciaal dat zo’n vredesregeling niet te beperkt is. ‘Alles wat erin staat over peacekeeping, gedemilitariseerde zones, gezamenlijke commissies die vaststellen welke twistpunten opgelost moeten worden.’
Over het algemeen zijn er twee factoren die een eind maken aan een oorlog: culminatie of ripeness. Het eerste houdt in dat de aanvallende partij niet meer vooruitkomt, het tweede komt neer op een gezamenlijke patstelling, die aan beide kanten ook even veel pijn doet. ‘De partijen moeten geen andere uitweg zien dan met elkaar praten; winst is niet meer te bereiken en als je dat allebei inziet, móet je wel een way-out zoeken.’
Westerse druk faalt volledig
In Oekraïne is een staakt-het-vuren overigens nog lang niet aan de orde, zegt De Wijk. Zolang beide partijen nog geloven in succes op het slagveld en de kosten en doelen alleen maar groeien, zullen ze geen groot belang zien in een wapenstilstand. Daar komt bij dat de westerse druk om te onderhandelen volledig faalt. En vooralsnog is de steun voor Poetin in Rusland nog altijd groot. En ten slotte is er aan geen van beide zijden vertrouwen dat een deal echt zou helpen.
Oekraïne én Rusland zullen na een korte herbezinning toch snel weer in de verleiding komen om meer land ‘terug te winnen’, waardoor wederzijds vertrouwen voor een duurzaam staakt-het-vuren volledig ontbreekt, zegt Boekestijn. ‘Er is ook zo ongelofelijk veel haat tussen beide partijen, omdat er zulke erge dingen zijn gebeurd. De kans op escalatie lijkt me nu groter dan de kans dat er een staakt-het-vuren voor de deur staat. Daar word je niet vrolijk van.’
Ook Bolder ziet weinig perspectief in een ‘Versailles-achtig’ verdrag. ‘Je kunt praten over een wapenstilstand, maar dat betekent nog lang niet dat er vrede is. Pas als er een wapenstilstand ís kun je bespreken hoe je de weg naar vrede bewandelt.’ Zolang beide partijen denken dat er nog veel te halen valt en de ander niet vertrouwen, ziet hij dan ook geen perspectief. ‘Poetin wil niet met Zelenski praten en Zelenski zéker niet met Poetin. Dat compliceert het allemaal natuurlijk wel.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 5 augustus 2023
Related Content
