Na een jaar Trump hoor je het steeds vaker: als je niet naar zijn twitterbombardementen kijkt, dan valt hij wel mee.
Toegegeven, hij is inderdaad niet de eerste president die hard is tegen immigranten, energieonafhankelijkheid wil, grote belastinghervormingen doorvoert, met protectionistische maatregelen dreigt, hard is over andere landen en bereid is zijn leger in te zetten.
Ook ik heb op deze plek al voor zijn aantreden voorspeld dat Trumps buitenlandbeleid niet fundamenteel anders zal zijn dan dat van zijn voorgangers omdat niet hij, maar de krachtsverhoudingen in de wereld zijn speelruimte bepalen. Te voorzien was dat hij bij China weinig zou bereiken en Noord-Korea niet echt onder druk zou kunnen zetten. Ook is hij geen handelsoorlog met China begonnen en legde hij geen importheffingen aan buitenlandse bedrijven op. En wat het belangrijkste is: de Amerikaanse economie groeit als kool.
De klok terug
Maar wie bereid is een spade dieper te steken moet tot de conclusie komen dat er fundamenteel iets is veranderd. Van die verandering is Trump slechts een exponent. De hele gedachte van Make America Great Again is het regelrechte gevolg van de tanende macht van de Verenigde Staten. Zijn nationalisme is het antwoord op grote mondiale veranderingen zoals de opkomst van China, energietransitie en de technologische revolutie. Dit biedt de mogelijkheid om in te spelen op angsten onder de bevolking. Een deel van de bevolking wil de klok terugdraaien en dat is precies wat Trump belooft.
Het is een strategie die in een snel veranderende wereld niks oplevert. De belofte aan kompels dat zij hun baan terugkrijgen omdat de mijnen weer opengaan, is een loze omdat de mondiale energietransitie waarbij fossiele brandstoffen door duurzame energiebronnen worden vervangen een feit is. Staten als Californië hebben aangegeven dat ze deze weg allang zijn ingeslagen en er niet vanaf zullen wijken.
De crux van zijn presidentschap is dat hij vindt dat de kosten van het leiderschap van de westerse wereld niet opwegen tegen de baten voor de gemiddelde Amerikaan. Zijn nationale veiligheidsstrategie was klip en klaar: internationale samenwerking is een zero sum game met Amerika als winnaar en andere landen als verliezers. Hiermee maakt Trump de relatie met zijn bondgenoten kapot. Hij roept steeds meer weerstand op bij andere landen waardoor hij de positie van zijn eigen land ondermijnt en steeds minder voor elkaar krijgt.
Speelbal
Dit raakt uiteindelijk de gemiddelde Amerikaan. Hij schoot het klimaatakkoord van Parijs af, maar de rest van de wereld ging door. Dat gold ook voor het Trans-Pacific Partnership. Trump ontnam Amerika daardoor de mogelijkheid om druk op China uit te oefenen, maar Aziatische landen en Australië gingen zonder Amerika gewoon door. Zijn tweets doen vervolgens de rest. Mede daarom is het staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk afgezegd.
Na een jaar Trump is de conclusie gerechtvaardigd dat Amerika niet meer leidt en het machtsverval versneld doorzet waardoor Europa en Amerika zelf de speelbal van landen als China worden. Politici en opinieleiders die zeggen dat het allemaal wel meevalt komen er nog wel achter.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
