Nederland bombardeert alleen Irak. Zonder mandaat mag er geen bom op Syrië worden gegooid, zegt de regering. Dat klopt met de conclusies van de commissie-Davids die stelde dat Nederland alleen mag meedoen als er een mandaat van de VN-Veiligheidsraad is.
Deskundigen menen dat een interventie in Syrië mogelijk is met een beroep op het noodzakelijkheidsbeginsel: het internationale recht mag terzijde worden geschoven als dat een groter belang dient. Mij dunkt dat dit aan de orde is in Syrië, waar IS in de naam van Allah net zoals in Irak beestachtig huishoudt.
Het beroep op het noodzakelijkheidsbeginsel moet bovendien in het licht worden gezien van het genocideverdrag en de Responsibility to Protect: het beginsel dat de internationale gemeenschap mag ingrijpen als een staat zijn eigen burgers niet kan beschermen.
Humanitaire tragedie
Opmerkelijk is dat het onderscheid tussen legaliteit en legitimiteit nauwelijks aan de orde komt. Een illegale interventie kan toch legitiem zijn. Tijdens de Kosovo-oorlog van 1999 intervenieerde de Navo om de etnische Kosovaren te beschermen. Er was geen VN-mandaat, maar omdat alle Navo-landen erachter stonden kon de rest van de internationale gemeenschap er niet omheen. Een illegale interventie werd legitiem, omdat een humanitaire tragedie die interventie in de ogen van veel landen rechtvaardigde.
Die redenering kan nu ook worden toegepast, want de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken zegt dat hij een coalitie van ruim veertig landen heeft gesmeed.
De strikt legalistische interpretatie van de regering sluit bovendien steeds minder aan bij de veranderende wereld. Door hun toegenomen macht willen China en Rusland het Westen steeds minder ruimte bieden voor interventies en ze werken daarom niet goed mee aan VN-mandaten. Hun wantrouwen en antiwesterse sentimenten zijn zo hoog opgelopen dat zelfs als er gedeelde belangen zijn, zoals de strijd tegen moslimextremisten in het Midden-Oosten, ze toch Veiligheidsraadresoluties blokkeren. Dit gedrag wordt ingegeven door de hoop dat het Westen de strijd tegen IS verliest en daardoor verder verzwakt.
Veiligheid Turkije
Een interessant scenario ontstaat als Turkije zich in de strijd gaat mengen. Nu al wordt in Ankara hardop nagedacht over het inrichten van een bufferzone in het noorden van Syrië. Zeker nu IS de grensplaats Kobani onder controle lijkt te krijgen, kan Turkije met stelligheid beweren dat zijn veiligheid in het geding is.
Dit opent voor Turkije de mogelijkheid een beroep op artikel 5 van het Navo-verdrag te doen, dat zegt dat een aanval tegen een Navo-lid een aanval tegen allen is. Als Turkije dit doet, wordt in een klap de kwestie van het mandaat opgelost. Maar tevens kan Turkije de Navo een oorlog inzuigen.
Voor dit soort voorspelbare implicaties bleek in de Kamer weinig oog. Dat geldt overigens voor alle implicaties van de door Amerika geleide operatie in Syrië en Irak. Zo is de kans groot dat als IS wordt verdreven, een strijd tussen Koerden, sjiieten en soennieten losbarst en een regionale oorlog ontstaat die onze nationale veiligheid nog meer raakt.
Het lijkt alsof onze politici zich daarvan niet bewust waren en zich wat al te gemakkelijk achter de nieuwe interventie in het Midden-Oosten schaarden.
Het volledige column is ook in Trouw.nl te lezen.
Experts
Related Content
