Research
Hoe kunnen klimaatgerelateerde gebeurtenissen de sociale, politieke en economische processen in Nederland beïnvloeden? In dit nieuwe HCSS rapport verkennen strategisch analisten Laura Birkman, Fiona De Cuyper en Julie Jeuken de impact van klimaatverandering op de maatschappelijke stabiliteit in Nederland. De studie laat zien hoe klimaatverandering fungeert als een zogenoemde risicomultiplier: het versterkt bestaande ecologische, sociale, economische en politieke spanningen.
Nederland, gelegen op het snelst opwarmende continent, wordt geconfronteerd met toenemende extremen zoals hittegolven, overstromingen en droogte. Deze gebeurtenissen beïnvloeden vitale sectoren als landbouw, infrastructuur, gezondheidszorg en veiligheid. Tegelijkertijd kunnen indirecte effecten – zoals migratie, grondstoffenschaarste en prijsstijgingen – leiden tot sociale onrust en toenemend wantrouwen in overheidsinstanties.
De studie benadrukt dat klimaatverandering in staat is om alle zes vitale belangen van nationale veiligheid – zoals vastgelegd in de Nationale Veiligheidsstrategie – te ondermijnen. Vooral het belang van maatschappelijke stabiliteit komt onder druk te staan door onder andere toenemende ongelijkheid, polarisatie en een afbrokkelend vertrouwen in de overheid.
Een belangrijke focus ligt op de gevolgen van klimaatverandering op de maatschappelijke stabiliteit en veiligheid in Nederland.
- Sommige effecten raken direct aan de samenleving, zoals hittestress of toenemende overstromingsrisico’s.
- In veel gevallen gedragen klimaatrisico’s zich ook als multiplier van andere maatschappelijke risico’s, zoals grieven over sociale ongelijkheid of migratiedruk binnen en buiten Europa.
- Of klimaatrisico’s introduceren nieuwe risico’s zoals nieuwe vormen van criminaliteit of mogelijkheden van exploitatie door statelijke actoren.
Vanwege de complexe, vernetwerkte effecten van klimaatrisico’s bepleiten de auteurs een geïntegreerde aanpak waarin klimaatveiligheid structureel wordt meegenomen in strategische beleidsvorming en scenariodenken in het brede veiligheidsveld.
Alleen door breder en strategisch beleid te voeren, met oog voor lokale én mondiale dynamiek, kan Nederland zich weerbaarder maken tegen de maatschappelijke gevolgen van klimaatverandering.
***
Auteurs: Laura Birkman, Fiona De Cuyper en Julie Jeuken.
Met medewerking van: Irina Patrahau, Linde Arentze, Abe de Ruijter, Frank Bekkers, Tom Middendorp en Gerben Bakker.
Dit onderzoek is verricht door HCSS in opdracht van de Nederlandse politie, als onderdeel van het meerjarige programma Strategische Monitor Politie. Dit programma heeft tot doel een ‘van buiten naar binnen’ en toekomstgerichte blik op en duiding van relevante trends en ontwikkelingen te geven. Hiermee kan vervolgens de strategievorming van de Nederlandse politie ondersteund worden. Deze studie is nadrukkelijk niet bedoeld als een alomvattende wetenschappelijke analyse, maar vormt een eerste verkenning als basis voor dialoog.
Cover afbeelding: Flooding Road, Canva
Related Content
