De ene populist is de andere niet. Rechts-radicale politici in Nederland willen van de EU af en omarmen autocraten als Poetin. Hun Poolse collega’s willen juist in de EU blijven en haten Poetin, maar morrelen net als Wilders en Baudet aan de fundamenten van de rechtsstaat. In het om zeep helpen van die rechtsstaat zijn de Poolse PiS-leider Jarosław Kaczyński en de Hongaarse premier Viktor Orbán overigens bedrevener. Dit bracht hen op ramkoers met de EU.
In Polen heeft een partijdig hoger gerechtshof bepaald dat EU-wetgeving in een aantal gevallen niet boven die van Polen gaat. De rechters willen niets weten van artikel 1 van het Europese verdrag dat lidstaten verplicht tot het streven naar ‘een steeds hechter verbond tussen de volkeren van Europa’, wat iets anders is dan een superstaat. Ook verwerpen ze artikel 2 waarin de lidstaten zich verplichten waarden als democratie, mensenrechten, gelijkheid en rechtsstaat te beschermen. Het uitroepen van Poolse ‘lhbti+-vrije zones’ is hiermee in strijd.
Internationale normen
Hoe vaak ik op de sociale media bijval voor de uitspraak van het Poolse hof heb gelezen, weet ik niet, maar de teneur was dat een land over zijn eigen wetten moet gaan. Vergeten wordt dat de Nederlandse Grondwet al sinds de jaren vijftig ondergeschikt is aan internationale verdragen. Zou dat niet het geval zijn dan kun je geen enkel verdrag meer afsluiten en eindig je als Noord-Korea.
Als wetten niet aan internationale normen voldoen, verslechtert het investeringsklimaat en willen buitenlandse bedrijven zich niet meer vestigen. Is een land, zoals Polen, lid van een internationale organisatie als de EU, dan leidt het verwerpen van gezamenlijke regels tot de ondermijning van de eenheid van de Europese interne markt. Die kan slechts functioneren als sprake is van een gelijk speelveld en het vrije verkeer van personen, goederen en diensten.
Bovendien beschermen goede wetten tegen corruptie en nepotisme. Orbán verkoopt land dat eigendom is van de staat aan familie en vrienden die vervolgens Europese landbouwsubsidies aanvragen. Zo komt ook Nederlands geld in corrupte zakken terecht.
De Unie is dus de aanklager van arbitraire wetgeving die politici bevoordeelt, corruptie bevordert, burgers schaadt en de werking van de interne markt ontregelt. Het enige antwoord is keihard optreden. Niet China, Rusland of een uit de bocht vliegende president als Trump bedreigt Europa, maar corrupte populisten die voor eigen politiek en economisch gewin gaan.
Gaat inhouden miljardensteun werken?
De Europese Commissie houdt nu miljardensteun uit het coronaherstelfonds op in afwachting van het inwerking stellen door de Poolse regering van de uitspraak van het Hof. Gaat dat werken? Het zou kunnen. Deze week werden de lhbti+-vrije zones door het ophouden van 125 miljoen euro aan subsidies ingetrokken.
Dat geld echt telt, maakte de Poolse regering zelf duidelijk door naar het Europese Hof te stappen, waarvan ze de rechtsmacht overigens in twijfel trekt. Polen vecht samen met Hongarije aan dat de Commissie geen betalingen hoeft te doen aan landen die de rechtsstaat ondermijnen. Alleen al die eis is een reden om de druk maximaal op te voeren. Voor mijn part dreigen de nettobetalers als Nederland hun afdrachten aan Brussel stop te zetten totdat Polen overstag gaat.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
Experts
Related Content
