Waarom hebben rechtse populisten toch zoveel moeite met het begrip democratie?
De PVV is geen partij omdat partijdemocratie een bedreiging voor Wilders’ leiderschap is. Voor FvD-leider Baudet is het niet anders. Hij wil wel een partij bouwen, maar niet met dwarsliggers die een eigen koers varen. Inmiddels heeft de nummer drie op de lijst, Susan Teunissen, haar lidmaatschap opgezegd omdat zij zich niet meer kon verenigen met de ondemocratische wijze waarop Baudet met kritiek om zou gaan. Daarvoor had Baudet Robert de Haze Winkelman en Betty Jo Wevers uit de partij gezet omdat zij te veel kritiek op het gebrek aan partijdemocratie hebben.
Baudets rechtvaardiging deed denken aan die van communistische leiders van de voormalige Sovjet-Unie. Ook zij maakten korte metten met hun tegenstanders met het argument dat tegenstanders de gecontroleerde uitbouw van de partij onmogelijk maken door kwaadsprekerij, dreigementen en pogingen het partijbestuur over te nemen. Het past in het beeld van rechtse populisten die overal ter wereld een hang naar het autoritaire hebben omdat alleen zij weten wat het volk wil en zij zichzelf als de natuurlijke en onaantastbare leider zien.
Dit antidemocratische is ook het gevolg van het feit dat deze politici zeggen het volk te willen beschermen. Wie wil beschermen, pleit zoals Trump voor de bouw van een muur. Of, zoals in Nederland, voor de-islamisering of het verlaten van de EU.
Het ware volk
Dat leidt tot de vraag wat moet worden beschermd. Is dat het grondgebied of het volk, met name het ware volk? Dat laatste dus. Maar daardoor ontspoort de democratische gedachte definitief. Want democratie wordt afgemeten aan de wijze waarop met minderheden wordt omgegaan. Moslims en ‘volken met een lager IQ’, waarover Ramautarsing, tweede op de Amsterdamse FvD-lijst, in opspraak kwam, behoren dan tot minderheden, zijn geen ‘ware Nederlanders’ en mogen anders worden behandeld.
Deze rechts-populistische identiteitspolitiek is het directe gevolg van onzekerheid die ontstaat door een snel veranderende wereldorde, migratie en terrorisme. Als identiteitspolitiek leidend wordt, dan is de stap naar uitsluiting van groepen, discriminatie en zelfs racisme snel gezet. Daarom verbaast het niet dat Baudet geen afstand van partijgenoot Ramautarsing wil nemen en vorige week in Amsterdam tegen zijn collega’s schreeuwde niet racistisch te zijn. Hij kan ook niet anders. Want aanhangers van ondemocratische en racistische denkbeelden worden ondanks het huidige politieke klimaat nog steeds uitgekotst.
De ideologie van het oproepen van een existentiële dreiging, uitsluiting van groepen, het aanwijzen van zondebokken, verheerlijking van de eigen groep en sterk leiderschap heeft diepe wortels. Alleen in onzekere tijden kan dit gedachtengoed mensen mobiliseren waardoor antidemocraten de strijd kunnen aangaan met een ‘elite’ die niet zou willen beschermen en het volk wil uitleveren aan de krachten van het globalisme, neoliberalisme, zelfhaat en ‘homeopathische verdunning’.
Uit angst om in een onzalig debat over fascisme terecht te komen, ontbreekt een fundamentele discussie over wat deze politici drijft. Met fascisme hebben hun denkbeelden weinig te maken, wel met ideeën over uitsluiting en de gedachte dat democratie ondergeschikt is aan een hoger doel waar rechts-populistische opportunisten de belichaming van zijn.
De column van Rob de Wijk is wekelijks terug te lezen in Trouw
Photo by <a href=”http://foter.com/author/0d55ba”>Abode of Chaos</a> on <a href=”http://foter.com/re/e1ebd9″>Foter.com</a> / <a href=”http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/”>CC BY</a>
Experts
Related Content
