In 2015 ging het ongehoord mis toen de Europese Unie door een combinatie van de naweeën van de financiële crisis, vluchtelingenstromen, arbeidsmigratie en grote terroristische aanslagen in een existentiële crisis raakte.
In de lidstaten versnelde de fragmentatie van het politieke landschap en explodeerde de aanhang van radicale partijen. Nu de EU in rustiger vaarwater is gekomen, moet de economie worden versterkt. Daarom investeert ze in de economieën van de lidstaten, wordt de euro versterkt, worden staatsschulden beteugeld en worden schokdempers ontwikkeld voor landen die bij de volgende crisis in de problemen kunnen komen. De komende maanden moet tijdens supertoppen worden doorgepakt, anders klapt de EU bij de volgende crisis.
Een ander heikel punt is de vluchtelingen- en migratiecrisis. Daarover werd deze week uitvoerig gesproken tijdens de EU-Afrika top van Abidjan in Ivoorkust. Er waren al afspraken met Afrikaanse landen over het terugnemen van migranten en de EU gaat in Tsjaad en Niger mensen screenen die menen recht op asiel te hebben. Zo kunnen zij zich de levensgevaarlijke overtocht naar Europa besparen en uit handen van Libische slavenhandelaren blijven.
Voor vluchtelingen ligt het ingewikkelder omdat die, op grond van het internationale recht, recht tot opvang hebben. Inmiddels is er overeenstemming dat opvang zoveel mogelijk in de regio plaatsvindt. Een nieuwe stap kan de inrichting van veilige plaatsen in of nabij crisesgebieden zijn, waar vluchtelingen worden opgevangen of naar toe worden gestuurd als ze Europa niet in komen. Het regeerakkoord biedt daartoe een opening.
Migratie voorkomen
Het meest humaan lijkt het voorkomen van migratie. “Investeringen zijn nodig om economische en rechtsstatelijke omstandigheden in landen van herkomst te verbeteren om kansen in eigen land te verbeteren”, zegt het regeerakkoord. Dat klinkt mooi, maar in de praktijk blijkt dat alleen de allerarmsten die constant bezig zijn te overleven, niet migreren. Mensen die wat geld hebben komen eerder in beweging. Natuurlijk is er een omslagpunt waarna migreren niet meer loont, maar in veel landen is dat punt ver weg.
Bovendien weten we nu al dat in sub-Sahara-Afrika de groei van de economie hoe dan ook de bevolkingsgroei niet kan bijhouden. Dat is geen wonder, want de bevolking in dat deel van Afrika zal volgens de Wereldbank groeien van ongeveer 900 miljoen nu, naar 2,7 miljard in 2060. Als er onvoldoende banen worden geschapen, dan kan de overwegend jonge bevolking in opstand komen of migreren.
Het is mooi dat de EU-landen tientallen miljarden euro’s aan privaat en publiek geld in de economische ontwikkeling van Afrika investeren, maar dat hoeft het aantal vluchtelingen en arbeidsmigranten dus niet af te remmen. En omdat migratie een toenemende bron van sociale spanning en polarisatie binnen de EU is, zullen draconische maatregelen uiteindelijk onvermijdelijk blijken te zijn.
Dit kan betekenen dat de EU uiteindelijk op slot gaat, quota voor arbeidsmigratie worden afgesproken, vluchtelingenverdragen op de schop gaan en vluchtelingen goedschiks of kwaadschiks buiten de EU worden opgevangen in kampen, die goedschiks of kwaadschiks door de EU of Navo worden ingericht. Dit is geen fijn vooruitzicht, maar de EU-Afrikatop staat nu eenmaal machteloos tegenover de huidige bevolkingsexplosie.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
