Nadat president Moebarak in Egypte was onttroond, brak er een volksfeest uit. Maar inmiddels slaat door de verslechterende economie, oplopende werkloosheid en stijgende voedselprijzen de hoop om in vrees.
Dit scenario voltrekt zich nu ook in Jemen. Wie het land uiteindelijk gaat leiden, is onbekend. Wordt het alsnog president Ali Abdullah Saleh of zijn aartsvijand Sadeq al-Ahmar, de fundamentalistische leider van de Hashid stammenfederatie? Of toch Saleh’s vicepresident Abd al-Rab Mansur al-Hadi, of nog een andere nu nog onbekende grootheid?
Het is te hopen dat een chaotische machtsovername uitblijft, maar ‘hoop’ blijkt in de Arabische context een tamelijk loos begrip. De hoop op een spoedig vertrek van belegerde leiders bleek ijdel. Die van Libië, Bahrein en Syrië leerden snel van de fouten van hun collega’s in Tunesië en Egypte die het veld moesten ruimen: toegeven aan de eisen van het volk leidt tot de eigen ondergang. Nog hardere repressie is daarom de meest rationele keuze. Dit verklaart waarom Saleh, ondanks een akkoord dat zijn aftocht regelde, bleef zitten. De Jeminitische president vertrok pas toen hij letterlijk uit zijn paleis werd geschoten. Maar zelfs zwaargewond in een ziekenhuis in Saoedi-Arabië blijft hij vooralsnog aan.
Wat er ook gebeurt in Jemen, teveel hoop op democratisering en stabiliteit lijkt mij onterecht. De kans op burgeroorlog is groter dan de kans op een vreedzame en ordelijke machtsovergang. De eerste reden is dat Jemen, net als Libië, een land is waar loyaliteiten via de stammen vorm krijgen. In een land zonder enige democratische traditie houden leiders stammen met repressie onder de duim. Als dat niet langer lukt, dan is er een grote kans dat het land uiteenvalt. Dat dreigt nu in Libië te gebeuren.
Wat er uiteindelijk in Jemen uit de bus rolt, is onduidelijk. Maar zeker is dat een machtsovergang tot een vacuüm leidt dat stammenleiders willen vullen. Doen ze dat niet, dan worden ze door de andere stam vervolgens weer onderdrukt. Om die reden is het zeer denkbaar dat al-Ahmar tegenover de zoon van de president, Ahmed Ali Abdullah Saleh, komt te staan, al was het alleen maar omdat Jemen een traditie van burgeroorlogen heeft. Elk beschikken ze over een stevige achterban en beheersen ze een deel van het machtsapparaat.
De tweede reden waarom zelfs na een vreedzame machtsoverdracht chaos dreigt, blijkt uit cijfers. Jemen staat 15 op de ranglijst van gefaalde staten. Met 43 procent in de categorie 0 tot 14 jaar is de bevolking van Jemen extreem jong, de werkloosheid is 35 procent, de inflatie ruim 12 procent, de economie is de afgelopen maanden met 17 procent gekrompen, de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens, en de graanproductie loopt terug door wateruitputting en klimaatverandering.
In Egypte weten ze dat de omstandigheden na de revolutie alleen maar verslechteren, ook al is daar een zeker perspectief op democratisering. Daarbij komt dat niet het streven naar democratie, maar perspectiefloosheid de belangrijkste reden voor de Arabische opstanden is. In Jemen heeft de jeugd nog minder perspectief dan in Egypte. Dat is een recept voor een ramp. Dat is overigens heel goed nieuws voor Al-Kaida dat vanwege het gebrek aan gezag, Jemen als nieuwe basis heeft uitverkoren.
Trouw
Photo credit: AJTalkEng via Foter.com / CC BY-NC-ND
Experts
Related Content
