Europa is een waardengemeenschap die van oudsher is verbonden door democratie, (rechts)gelijkheid en solidariteit. Uit de meest recente European Values Study onder leiding van Tilburgse onderzoekers blijkt dat we die waarden nog altijd buitengewoon belangrijk vinden. Toch staan ze meer dan ooit onder druk. De oorlog in de Oekraïne dwingt ons tot introspectie.
Wat Europa kwetsbaar maakt, is niet zozeer dat we niet weten wat belangrijke waarden zijn. We weten best goed wat ons bindt.
Het probleem is meer dat we onze waarden onvoldoende waarmaken, althans volgens een groeiend deel van de bevolking. De democratie staat in westerse landen onder druk en de ongelijkheid neemt toe. Een alarmerend signaal is de bestorming van het Capitool geweest, stelt Paul Sinning, executive director van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) en alumnus van Tilburg University. “De Amerikaanse democratie is langs de rand van de afgrond gegaan. Het had niet veel gescheeld of Donald Trump had zijn zin gekregen. Dat is niet gebeurd dankzij enkele individuen die hun rug recht hielden.”
Sinning maakt zich zorgen over de ‘erosie’ van de oudste democratie ter wereld. Net zo bezorgd is hij over het tanende vertrouwen in instituten zoals politiek, journalistiek en onafhankelijke rechtspraak in Europa. Het sentiment keert zich steeds meer tegen deze instituties. “Dat kan nog eens versterkt worden door een economische recessie, bijvoorbeeld als gevolg van de toenemende inflatie. Het risico bestaat dat de middenklasse afhaakt en dat zo de binding in de samenleving verdwijnt.” In de VS is dat volgens Sinning al bijna gebeurd. “Daar zie je al jaren een te grote economische ongelijkheid. In 2015 vertaalde zich dat zelfs in een afnemende levensverwachting van mensen.”
Waarden en economie zijn niet los te koppelen
Paul Sinning – Executive director van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) en alumnus van Tilburg University
Voor een duurzame democratie en rechtsorde is een eerlijke distributie van welvaart cruciaal, stelt Sinning. “Waarden en economie zijn niet los te koppelen.” Als de economische ongelijkheid te groot wordt, kan dit ertoe leiden dat mensen de zelfdestructieknop indrukken: als ik het niet krijg, dan een ander ook niet. In zekere zin is dat bij de Brexit gebeurd. Sinning denkt dat het tanende vertrouwen in de politiek zelfs in ons op gelijke verhoudingen gebouwde land een probleem kan worden. “Ik denk dat we in Nederland net zo goed moeten kijken naar de distributie van welvaart. Ook in ons land zie je het vertrouwen in de politiek afnemen. Je ziet een enorme versnippering van partijen en grote regionale verschillen. Dat knaagt aan het dragende midden dat moet zorgen voor stabiliteit en continuïteit. Als dat te veel afbrokkelt, heb je een probleem.”
Experts
Related Content
