Een commissie van het Britse Hogerhuis concludeerde dat de EU al slaapwandelend de Oekraïnecrisis in is gelopen. Volgens commissievoorzitter Lord Tugendhat zou ook een gebrek aan ‘robuuste analytische capaciteit’ tot ‘catastrofale inschatting van de aanloop naar de crisis’ hebben geleid.
Wie mij de afgelopen jaren een beetje heeft gevolgd, snapt dat ik het met hem eens ben. De Oekraïnecrisis kon ontstaan omdat de Russische belangen na de eenwording van Duitsland zijn genegeerd. De uitbreiding van Navo en EU, de interventie in Kosovo en de onbezonnen avonturen in Irak en Libië hebben geleid tot ressentiment, niet alleen in Rusland, maar in veel niet-westerse landen.
Het gevolg van ons gedrag is dat er een antiwesterse wind over de aardbol waait. Die wind stak op toen landen als Rusland en China concludeerden dat de westerse macht tanende was. Het is daarom geen wonder dat juist nu leiders als de president van Oeganda Afrikaanse landen oproepen zich uit het Internationale Strafhof terug te trekken. Dat is volgens hen slechts een instrument van het Westen.
Terrorisme aanjagen
Het ergste is dat deskundigen voorspelden dat het westerse beleid uiteindelijk negatief zou uitpakken. In de VS voorspelden de hoogleraren internationale betrekkingen John Mearsheimer en Stephen Walt dat de onnodige interventie in Irak uiteindelijk de Amerikaanse macht zou aantasten. De Amerikaanse inlichtingendiensten voorspelden al in de jaren negentig dat westerse interventies in moslimlanden het antiwesterse terrorisme zouden aanjagen.
Zelf was ik tegen de interventie in Irak, omdat ik een machtsvacuüm voorspelde waardoor extremistische groepen het initiatief naar zich toe konden trekken. Daarom was ik ook een verklaard tegenstander van de Navo-interventie in Libië. Al die interventies en de foute inschattingen ten aanzien van Rusland hebben de positie van het Westen geschaad en aantoonbaar bijgedragen aan de ellende van nu.
Wat is hier aan de hand? Simpel gezegd: de arrogantie van de macht. Wie zich machtig waant, waant zich onaantastbaar. Maar zelfs de sterkste macht heeft geen mogelijkheid Irak of Libië zodanig te beveiligen dat extremisten geen kans krijgen. En zelfs het machtigste leger heeft geen antwoord op guerrilla en terrorisme. Bovendien zijn politici veelal optimistische wereldverbeteraars met weinig kennis van internationale betrekkingen en interventies. Ze worden vooral gedreven door ideologie en wensdenken.
Wensdenken
Smaakmakende talkshows bieden onvoldoende weerwoord. Ex-diplomaat Petra Stienen mocht bij ‘Pauw & Witteman’ frequent de zegeningen van de Arabische ‘Lente’ uitleggen. Maar deskundigen konden eenvoudig uitleggen dat het woord ‘lente’ slechts wensdenken was en de kans op chaos groot.
Zeg niet dat we het niet konden weten. De door Tugendhat genoemde analysecapaciteit is wel degelijk aanwezig. Maar leiders willen vaak geen dissidente meningen horen.
De les is wat mij betreft eenvoudig te trekken. Ik ben echt niet tegen elke interventie. Maar betrek als beleidsmaker voorafgaand aan elk buitenlands avontuur een paar realistische, dwarse deskundigen en laat je niet meeslepen door ongefundeerd wensdenken. Mij dunkt dat de schade die dat denken heeft aangericht nu wel voldoende duidelijk is geworden.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
