Het lijkt erop dat het moeilijker is de Europese Unie te gronde te richten dan de landen die er deel van uitmaken. Juist nu de EU voorzichtig de crisis onder controle weet te krijgen, zwellen separatistische geluiden in sommige lidstaten aan. Het is paradoxaal: de EU krijgt de Nobelprijs voor de vrede omdat Europese integratie tot stabiliteit en vrede in Europa leidde en tegelijkertijd desintegreren separatistische politici sommige lid. Op zich is het uiteenvallen van landen niet vreemd. Dit gebeurt in Europa na elke oorlog of crisis.
Na de Eerste Wereldoorlog viel de Habsburgse monarchie uiteen, na de Tweede Wereldoorlog Duitsland, na de val van de Berlijnse Muur in 1989 waren Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië aan de beurt, en na de ongekende financiële crisis die nu over Europa raast, zouden België, Spanje en het Verenigd Koninkrijk uiteen kunnen vallen. In alle gevallen speelt de economische dimensie een cruciale rol.
Belastinggeld
In België hebben veel Vlamingen er genoeg van om de armlastige Walen nog langer te steunen. Een losser staatsverband, zelfs het totale uiteenvallen van het land, komt dichterbij nu de Vlaams-nationalistische partij van Bart De Wever grote winst bij de lokale verkiezingen heeft geboekt. Hij kan vanuit de sterke positie van burgemeester van Antwerpen een gooi naar de macht doen tijdens de regionale en nationale verkiezingen van 2014.
In Catalonië heerst onvrede omdat er te veel belasting aan Madrid zou worden afgestaan, zonder dat men daarvoor veel terugkrijgt. Dit laat onverlet dat Catalonië de meeste schulden heeft van alle Spaanse regio’s. Toch heeft de Catalaanse regeringsleider Arthur Mas beloofd een referendum over de onafhankelijkheid af te dwingen als hij volgende maand de verkiezingen wint.
Spilziek
Voor de Schotten is de kwestie van de olieopbrengsten een belangrijk onderdeel van de onafhankelijkheidsstrijd. Die worden nu verdeeld over het hele Verenigd Koninkrijk. Maar de Schotse Nationalistische Partij, die onder leiding van Alex Salmond deze week een referendum in 2014 heeft afgedwongen, vindt dat de Schotten recht hebben op 90 procent van alle gas- en olie-inkomsten uit de Schotse velden.
Al deze gevallen zijn vergelijkbaar met de houding van de separatistische Lega Nord in Italië, die vindt dat de hardwerkende Lombardijnen ten gunste van het arme zuiden te veel belastinggeld aan het spilzieke Rome moeten afstaan.
Persoonlijke ambities
En al die gevallen laten een zelfde patroon zien: in crisistijd staat de solidariteit onder druk; leiders maken daarvan gebruik om met een nationalistische wij/zij-politiek een deel van het electoraat achter zich te krijgen. Ik vraag mij echter af waarom ze die koers varen. Is het echt uit zorg over het welzijn van de burger of gaat het om persoonlijke ambities?
Omdat die nationalistische politici per definitie charismatische, retorisch sterke, narcistische leiders zijn, vermoed ik dat het persoonlijke gewin voor hen belangrijker is dan het algemeen belang. Want zeg nu zelf: het is toch veel aantrekkelijker de geschiedenis in te gaan als premier, staatshoofd of vader des vaderlands van een nieuw land dan in de vergetelheid te raken als lokale politicus. Ook al zullen politici als De Wever, Mas en Salmond dat nooit erkennen.
Trouw
Experts
Related Content
