Het debat over de brief van minister van binnenlandse zaken Ollongren waarin zij stelde dat ook hier Rusland de publieke opinie tracht te beïnvloeden, verengde al snel tot de roep om voorbeelden en een vergeefse zoektocht naar een Russische nepwebsite die over de MH17 berichtte. Doet het ter zake?
Feit is dat de Russen geen geheim maken van hun desinformatiecampagnes. In de Russische Militaire Doctrine van 2010 is het als onderdeel van het concept van strategische afschrikking keurig uitgewerkt. Over wat de Russen hiermee beogen doen ze ook niet moeilijk. Ze hebben geen belang bij een verenigd en sterk, maar bij een politiek verdeeld en militair zwak Westen. Daarvoor is het handig als een deel van de bevolking geholpen wordt om zich af te keren van de traditionele westerse, liberale en democratische waarden.
Hierachter gaat een revanchistische, reactionaire ideologie schuil die door denkers als Aleksandr Doegin wordt gevoed. In hun ogen is het Westen een ontspoorde, verweekte, decadente maatschappij die het slachtoffer is geworden van doorgeschoten individualisme, zelfontplooiing, gelijke rechten, democratie en consumentisme. De voormalige Witte Huisadviseur Steven Bannon is zijn belangrijkste westerse kompaan.
Elke politicus of partij die tegen dit westerse systeem ageert en toenadering tot Rusland zoekt, kan op steun of sympathie rekenen, zoals het Front National in Frankrijk, Alternative für Deutschland, het Spaanse Podemos, de Italiaanse Vijfsterrenbeweging en het Griekse Syriza.
Nuttige idioten
Die sympathie is er ook voor politieke leiders of opiniemakers die onderdelen van de ideologie bewust of onbewust overnemen. Dit soort figuren is van alle tijden en vergelijkbaar met de nuttige idioten van tijdens de Koude Oorlog; fellow travellers die gevraagd of ongevraagd de spreekbuis van de Sovjet-Unie waren of het Kremlin in de kaart speelden.
Thierry Baudet, Harry van Bommel en Pieter Omtzigt zijn moderne Nederlandse equivalenten. Zij gebruikten argumenten uit de Russische koker om verdeeldheid te zaaien over het EU-Oekraïneverdrag of over de toedracht van de MH17. En ze aarzelden niet om de hulp in te roepen van pro-Russische ‘deskundigen’ die feitelijk slechts propaganda bedrijven. Dat is nog schadelijker dan de activiteiten van netwerken van pro-Russische activisten, zoals Break the System, die speciaal voor de Russische media in Nederland actievoeren om Rusland vrij te pleiten van de MH17-ramp.
Negende MH-17-desinformatieronde
De Statcom Task Force van de EU die als taak heeft nepnieuws en propaganda te ontmaskeren, constateerde vorige maand dat de Russen nu met hun negende MH17-desinformatieronde bezig zijn. Ene Yuri Baturin verklaarde op de Russische televisie namelijk dat het vliegtuig door een Oekraïense raket was neergehaald.
Het gevolg van het zaaien van verdeeldheid is dat het vertrouwen in de instituties van de democratische rechtsstaat wordt ondermijnd, van Onderzoeksraad voor Veiligheid tot regering en parlement. Maar voorlopig gaat het debat niet over die doelgerichte aantasting van onze rechtsstaat. Dat is ernstig, vooral omdat parlementariërs aan die aantasting meewerken.
Oh ja, die nepwebsite was een kopie van de website van de Nederlandse ambassade en hij stond inderdaad vol met nepnieuws over de MH17. Een ambassade-medewerker liet hem mij zien tijdens een bezoek aan Moskou in 2015. Maar inmiddels is hij verwijderd.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
