Het jaar 2012 werd het jaar van het wantrouwen en Nederland op zijn smalst. Twee gebeurtenissen symboliseren dit. De belachelijke discussie over de dood van Johannes de bultrug, die zelfs tot vragen in het parlement leidde, toonde aan dat publiek, politiek en media zich met volstrekte non-issues bezighouden die meer zeggen over de maatschappij zelf dan over die bultrug. De walvis kreeg een naam en werd vermenselijkt, zodat zeehondenliefhebber Lenie ‘t Hart snikkend kon constateren dat Johannes, die Johanna bleek te zijn’, ‘was vermoord’. Zij suggereerde ook nog een complot. Toen vervolgens ook nog een stille tocht ter ere van het gestorven dier werd aangekondigd verlangde ik heel erg naar kerstdagen buiten Nederland.
In de hele discussie werden feiten tot meninkjes gedegradeerd, besluiten tot complotten. Minister Kamp stelde dat het volstrekt logisch was dat hij naar de Tweede Kamer moest komen. Hij zei het met veel overtuiging, maar geloven deed ik hem niet. De hype die over deze non-issue ontstond toonde eens te meer aan dat sommige burgers en politici het zicht op de realiteit zijn verloren en zich kennelijk de luxe kunnen permitteren zich druk te maken over volstrekte trivialiteiten.
Cynisch is dat de toestand in Griekenland, waar de maatschappij tot stilstand is gekomen en zieken overlijden door gebrek aan medicijnen, niet tot emotionele reacties leidt. Want de Grieken hebben het aan zich zelf te wijten, terwijl die bultrug het onschuldige slachtoffer van de gewantrouwde overheid werd.
130 km per uur
De andere gebeurtenis is de uitwerking van het besluit om 130 kilometer per uur op de snelwegen in te voeren. Op zich juich ik dat toe, maar de uitwerking is belachelijk. Neem de A12 van Utrecht naar Den Haag. Daar word je getrakteerd op vaste borden, onderborden, draaiborden en signalen boven de weg waardoor dan weer 130 km gereden mag worden, dan weer 120, afhankelijk van een gesloten of geopende spitsstrook, dan weer 100, en soms gelden bepaalde snelheidslimieten alleen buiten de spits.
De A12 staat symbool voor de maakbare, risicomijdende samenleving waar vanachter een bureau en op basis van ondoorgrondelijke rekenmodellen, wordt bepaald hoe de onverantwoordelijke burger in een keurslijf moet worden geperst. De A12 is geïnstitutionaliseerd wantrouwen in de burger.
Wantrouwen
Johannes staat dus voor burgerlijk wantrouwen in de overheid; de A12 staat voor een overheid die de burger wantrouwt. En beide tonen vergaande naarbinnengerichtheid.
Toen ik over die A12 reed en op de radio discussies over Johannes volgde, vroeg ik mij af of zo’n land nog wel in staat is zich aan de snel veranderende wereld aan te passen en een financiële crisis op te lossen. Verklaart deze mentaliteit waarom Nederland het slechtst presenterende triple A land is? Zeker is dat wij de effecten van de internationale economische malaise zelf hebben verdiept: consumentenwantrouwen, wantrouwen in ons pensioenstelsel, wantrouwen als gevolg van overheidsbezuinigingen en wantrouwen in de huizenmarkt.
De koningin legde in haar kersttoespraak terecht de nadruk op vertrouwen. In het winnen van wederkerig vertrouwen ligt een voortdurende opgave, zei Beatrix. Voor burger, overheid en media, voeg ik eraan toe.
Experts
Related Content
