Toen er enig zicht was op een akkoord tussen Rusland, Oekraïne en de rebellen in het oosten van het land, besloten de Europeanen de sancties niet aan te scherpen. Maar toen het bestand geen stand hield, pleitte bondskanselier Merkel er juist weer voor. Dit zwabberende beleid duidt op onenigheid in Europa waardoor het hele sanctiebeleid uiteindelijk op dood spoor kan raken. Poetin kan daar handig gebruik van maken.
Ik was geen tegenstander van sancties, mits slim opgelegd. De annexatie van de Krim was immers gebaseerd op een illegaal referendum en de wijze waarop Rusland de resultaten omarmde was al even dubieus.
Een fundamenteel probleem is dat het Westen een opendeur- beleid voerde waarbij landen vrijwillig tot de westerse instituties konden toetreden. Tegelijkertijd verloor Rusland de slag om de ‘hearts and minds’ met delen van de voormalige Sovjet-Unie waardoor de droom van grootmacht in rook opging. Voor Rusland was dat onverteerbaar. Het Westen negeerde deze Russische belangen en ging vervolgens zonder strategie de confrontatie met Poetin aan. Daardoor werd een doodlopende weg ingeslagen.
Steun rebellen
De eerste sancties waren een reactie op de Russische bemoeienis met de Krim. Maar de annexatie is nu een feit. Rusland zal de Krim niet opgeven en daarom komt er geen natuurlijk eind aan deze sancties. De volgende sancties moesten Rusland straffen voor zijn steun bij de rebellie in het oosten van Oekraïne.
Ook moeten ze voorkomen dat dit deel van het land in Russische handen komt of dat federalisatie wordt afgedwongen. De paradox is dat federalisatie vermoedelijk onderdeel wordt van een vredesakkoord. Als dit zo is, is het de vraag wat er met de sancties moet gebeuren. Wordt Rusland gestraft voor betrokkenheid bij een vredesakkoord wat iedereen wil, als dat leidt tot een federaal Oekraïne? En wat gebeurt er dan met de Krimsancties?
Sancties zijn nodig om een opponent tot ons welgevallige toekomstige keuzes te dwingen. Mislukt dat, dan zijn de sancties mislukt en moet een nieuw antwoord worden bedacht. Sancties als straf of sancties als middel om verkeerde acties ongedaan te maken, zoals de annexatie van de Krim, zijn historisch gezien gedoemd te mislukken.
En omdat het opheffen van dit soort sancties een nederlaag voor het Westen betekent, is het denkbaar dat ze niet snel worden opgeheven en tot in lengte van jaren de relatie met Rusland vertroebelen. Zie bijvoorbeeld de sancties die China kreeg opgelegd naar aanleiding van de neergeslagen protesten op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989.
Boodschap
Rusland kan maar op één manier voelen dat het het Westen menens is en dat is door de vermindering van de afhankelijkheid van Russische energie door versnelde energietransitie. Dit treft de Russische economie hard en is een politiek signaal dat in Moskou niet genegeerd kan worden. Maar tegelijkertijd is dit geen traditionele sanctie zonder onhaalbaar doel.
De boodschap van deze sanctie is echter duidelijk: van een land dat delen van een soevereine staat annexeert, willen wij op energiegebied niet afhankelijk worden. Met wat politieke handigheid en moed kan deze aanpak ook het bestaande sanctiebeleid vervangen.
Experts
Related Content
