Veertig jaar geleden publiceerde de Club van Rome The Limits to Growth; een alarmerend rapport over milieu, bevolkingsgroei, energie, agrarische productie, grondstoffen, industriële productie en vervuiling. De conclusie was eenduidig en schokte de wereld: we koersen vooral door de uitputting van natuurlijke hulpbronnen af op een armageddon.
De enige hoop was minder kinderen, draconische teruggang in de productie, minder grondstoffen- en energieverbruik en de aanvaarding dat de wereld stabiliseert op een substantieel lager niveau van welvaart dan men gewend was.
Die laatste conclusie wordt anno 2013 weer getrokken. Dat komt niet door de oorzaken zoals genoemd in The Limits to Growth, maar door een bankencrisis die escaleerde naar een schuldencrisis en een politiek systeem dat onmachtig bleek om snel adequate maatregelen te nemen.
Heel opmerkelijk is dat veel voorspellingen van de Club van Rome niet uitkwamen, hoewel veel wetenschappers er rotsvast van overtuigd waren dat onze natuurlijke hulpbronnen in hoog tempo opraakten. Ze sloegen de plank collectief en spectaculair mis. Later bleek dat de conclusies van de Club van Rome vooral intuïtief de juiste leken: als er meer mensen komen, verbruiken ze meer en raakt alles uiteindelijk op. Wat mis ging, was een totaal verkeerde inschatting van technologische ontwikkelingen.
Ik moest aan de voorspellingen van The Limits of Growth denken toen ik de petitie van 50 collega-hoogleraren over schaliegas las. Ik ben het volstrekt met hen eens dat schaliegas in Nederland en daarbuiten niet gewonnen moet worden als het niet schoon en veilig kan gebeuren. En ik ben het er ook mee eens dat Amerika een paar hele slechte voorbeelden kent van hoe de winning in zijn werk gaat. En ook zijn de werkelijke mondiale reserves inderdaad nog onzeker. Er moet nog veel onderzoek worden gedaan om er achter te komen wat er precies in de grond zit. Om die reden vindt ook in Nederland onderzoek plaats. De Commissie voor de Milieueffectrapportage vroeg op 1 juli Minister Kamp verdere uitleg voor zaken als aantallen boorlocaties, bodemdaling en vervuiling van het grond- en drinkwater.
Het is opmerkelijk dat juist hoogleraren niet willen wachten op de resultaten van dit wetenschappelijke onderzoek en alle extra vragen van de genoemde commissie, maar vooraf met een petitie komen die vooral een opinie is. Want zij kunnen, evenals ik, niet of nauwelijks beoordelen of de winning schoon, veilig en economisch verantwoord kan zijn. Want echte experts op het gebied van geologie of geofysica ontbreken in de lijst.
Die petitie begint overigens met een misinterpretatie van het door mij in Nederland gehanteerde begrip game changer. De constatering dat de winning van schaliegas en -olie de boel in ons land op zijn kop zet, zou inderdaad een betwistbare stelling zijn. Game changer slaat echter op de geopolitieke en geo-economische gevolgen van de Amerikaanse energie-onafhankelijkheid. Ik wil best geloven dat de energieprijzen de komende jaren in Amerika omhoog gaan. Dit is ook precies de reden van de verhitte discussie in de VS over de vraag of er überhaupt wel geëxporteerd moet worden. Tegenstanders vrezen dat exporten de prijs omhoogstuwt. Dat is slecht voor de economie.
Maar de grote investeringen die de chemische industrie nu in dat land doet, de inshoring van ooit uitgeplaatste industrieën en de ombuiging van de energiestrategieën van Mexico en Canada tonen aan dat er wel degelijk sprake is een revolutionaire ontwikkeling. Mexico profiteert van goedkopere gasimporten uit het buurland; Canada zoekt naar alternatieven voor de export naar Amerika.
Tot nu toe heb ik ondanks alle twijfels geen enkele cijfermatig onderbouwde redenering gezien dat het IEA de plank misslaat met zijn voorspelling dat de Amerikanen in 2020 onafhankelijk worden van de import van gas en nagenoeg van olie, zeker van de olie die uit het Midden Oosten komt. In juni 2013 stelde de U.S. Energy Information Administration de schattingen, ook voor Nederland, zelfs naar boven bij. Die energie-onafhankelijkheid is voor de Amerikanen overigens belangrijker dan de prijs en de mogelijke de milieueffecten, hoewel door de winning van schaliegas de VS als een van de weinige landen op koers ligt met het behalen van de door hun afgewezen Kyoto-doelstellingen.
Vijf jaar geleden had niemand het over schaliegas en werd duurzame energie als hét alternatief voor oprakende fossiele brandstoffen gezien. Inmiddels lijkt het gastijdperk aangebroken. En ook nu lijkt even als veertig jaar geleden de technologie vroegere inschattingen te hebben ingehaald.
De schalierevolutie is en blijft zelfs voor Nederland een game changer, ook al komt er hier niets uit de grond. De gevolgen zijn merkbaar als de chemie van ons land naar Amerika verhuist en wij te maken krijgen met instabiliteit van aan Europa grenzende energie exporterende landen.
Rob de Wijk nam onlangs deel aan een radiodebat op BNR, met sprekers als Jan Rotmans (Erasmus Universiteit), Simon Kalf (Peak Oil), Gerard van Harten (Topsector Chemie), Rene Peters (TNO), Frank de Boer (Cuadrilla) en Willem Jan Atsma (Stichting Schaliegasvrij Nederland). Dit debat kunt u terugluisteren op BNR.
Experts
Related Content
