Turkije verwijdert zich steeds verder van de waarden en standaarden die we in Nederland en Europa acceptabel vinden. De nieuwste verontwaardiging over de Turkse opstelling was de (niet?) opzettelijke schoffering van de ontvangst van Ursula von der Leyen die samen met Charles Michel Erdogan bezocht. Vorige maand trok Turkije zich terug uit de door Erdogan zelf in het leven geroepen Istanbul conventie over vrouwenrechten en in de discussie over een nieuw kanaal tussen de Zwarte Zee en de Middellandse zee kwam de houdbaarheid het Verdrag van Montreux ter sprake.
Eigen koers
Dit zijn geen op zichzelf staande gebeurtenissen. Turkije is al langer bezig een eigen koers te varen ter versterking van haar machtspositie in de regio. Olie- en gasboringen in de Middellandse Zee nabij Cyprus, bemoeienissen in Syrië en in de strijd tegen/met ISIS, invloed in de Nagorno-Karabach oorlog van vorig najaar, de Europese vluchtelingendeal en de wijziging in de opstelling jegens de Oeigoeren zijn enkele bekende voorbeelden van Turkse machtspolitiek en eigengereidheid.
Turkse toetreding tot de EU is inmiddels ver weg. Maar hoe zit dat met de NAVO? Turkije is een van de oudste NAVO leden en de eerste die in 1961 (Amerikaanse) kernwapens op haar grondgebied stationeerde. Daarbij heeft het na de VS de grootste militaire organisatie binnen het bondgenootschap, spendeert bijna 2 % van haar bruto nationaal product aan Defensie met een investeringsquote van bijna 35%.
Flirten
Maar ook is Turkije aan het flirten met de Russische Federatie en heeft het in plaats van Amerikaanse Patriot luchtverdedigingssystemen aan te kopen (een proces dat zeer moeizaam verliep) de moderne S400 radars verworven. Het logische Amerikaanse antwoord daarop was dat de Turken dan geen F-35 5e generatie gevechtsvliegtuig mogen kopen. Om te duiden waar Turkije heen kan gaan, schetsen wij welke drie scenario’s voor de hand liggen. In het eerste gaat Turkije de NAVO verlaten en streeft naar een Ottomaans Rijk 2.0, in het tweede scenario blijft Turkije binnen de NAVO, maar blijft net buiten de lijntjes kleuren, zoals nu. In het derde scenario conformeert Turkije zich weer netjes aan wat de NAVO (en de EU) het liefst van dit land zien.
In onze ogen zijn twee variabelen aan te wijzen die de toekomstige koers van Turkije gaan bepalen: de interne publieke steun voor de NAVO enerzijds en de economische ontwikkelingen anderzijds. Een sterker wordende economie gecombineerd met aflatende interne steun zal Turkije bijvoorbeeld naar het eerste scenario leiden. Alle andere variabelen en combinaties staan uitgewerkt in onze analyse Turkey’s Recalcitrance and NATO’s Nuisance.
Machtswisseling
Wij kunnen niet in de kristallen bol van de toekomst kijken, maar weten wel zeker dat er een moment komt waarin de NAVO kritisch moet kijken naar wat ze met Turkije aan moet. Erdogan heeft niet het eeuwige leven en zijn beoogde opvolger Soylu lijkt nationalistischer en meer anti-westers te zijn. Bij een dergelijke machtswisseling is de vraag van de titel van dit stukje meteen aan de orde. In plaats van dat moment afwachten en dan over een antwoord hierop te beslissen, pleiten wij ervoor om daar nu al over na te denken.
Auteurs: Dorith Kool en Patrick Bolder zijn beiden strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS); Murat Dogan is oud-kolonel van het Turkse leger.
Dit opiniestuk verscheen op 13 april 2021 in De Telegraaf.
Related Content
