KIEV – Het luchtalarm loeit door Oekraïne, tientallen Russische drone- en raketaanvallen zijn in de nacht van donderdag op vrijdag uitgevoerd en verscheidene Oekraïense regio’s melden beschietingen en explosies. Is het gevreesde grote Russische offensief dan definitief begonnen?
„Het zal mij verbazen als dit hét grote offensief is”, steekt strategisch analist Frederik Mertens van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) van wal in De Telegraaf. Dat heeft volgens hem alles te maken met de timing. „We zitten betrekkelijk laat in de winter. Binnen afzienbare tijd kan het beginnen te dooien, dan veranderen alle niet verharde wegen in modder. Tanks hebben daar al problemen mee, laat staan de grote vrachtwagens die je nodig hebt om de tanks en pantsertroepen van voorraden te voorzien. Nu het ’grote offensief’ starten zou raar zijn.”
Dat betekent echter niet dat de Russen nu stilzitten, stelt Mertens. „Er lijkt een betrekkelijk grootschalig, maar lokaal offensief bezig in Loegansk.” De Oekraïense gouverneur van de oostelijke provincie bevestigt de Russische opmars. „Willen de Russen een betere uitgangspositie vinden om later – na het modderseizoen – een groot offensief te kunnen lanceren? Of gaat het ze vooral om de stad Bachmoet?”, vraagt Mertens zich af.
Schijnsucces
„Voor Vladimir Poetin zou het mooi zijn om na een jaar van een vrij slecht verlopen oorlog op de verjaardag van de Russische invasie in Oekraïne (24 februari) met een klinkende overwinning van klatergoud te komen.” Schijnsucces dus. De stad heeft volgens Mertens immers geen grote militaire of economische waarde. „Maar politieke waarde is ook van belang. Bachmoet is een enorm prestigeproject geworden.”
„Voor Vladimir Poetin zou het mooi zijn om na een jaar van een vrij slecht verlopen oorlog op de verjaardag van de Russische invasie in Oekraïne (24 februari) met een klinkende overwinning van klatergoud te komen.”
Frederik Mertens, Strategisch Analist HCSS
De Oekraïense minister van Defensie Oleksij Reznikov zei eerder al dat Rusland voor het begin van een groot offensief weleens de symbolische datum van 24 februari zou kunnen kiezen. Volgens Oekraïne heeft Ruslands hoogste generaal Valeri Gerasimov daarnaast de opdracht gekregen om vóór eind maart de Donbas in handen te krijgen. Of er op of vóór 24 februari nog meer staat te gebeuren, is volgens Mertens ’zeker niet onwaarschijnlijk’. „Maar het blijft koffiedik kijken.”
F-16’s
De Oekraïense president Volodimir Zelenski verzamelt ondertussen in Europa steun voor de levering van wapens aan zijn land. Bij Nederland heeft hij een verzoek ingediend voor wings of freedom: F-16-gevechtsvliegtuigen. Áls die al gestuurd worden – volgens minister Kajsa Ollongren (Defensie) is het verzoek niet eenvoudig –, dan zullen ze zeker niet van de ene op de andere dag luchtoverwicht kunnen bevechten, stelt Mertens.
Hij heeft het over een kwestie van maanden voordat piloten getraind zijn om F-16’s te kunnen gebruiken. „Aan de andere kant hebben de Oekraïners wel bewezen dat ze heel inventief zijn en goed kunnen improviseren. Onder druk en in oorlog is heel veel mogelijk waarvan we in vredestijd zouden zeggen: dat kan niet.”
Overigens is er tussen Oekraïne en Rusland volgens hem een staat van mutual air denial: beide landen zijn niet in staat om voor offensieve operaties goed gebruik te maken van de luchtmacht. De luchtmacht speelt dus verhoudingsgewijs een beperkte rol. Aan Oekraïense kant is dat vooral te danken aan het feit dat zij hun luchtverdediging ongelooflijk goed in stelling weten te brengen. Maar de Oekraïense luchtmacht is op zijn beurt veel te zwak om de Russische luchtmacht, met veel meer en betere toestellen, aan te vallen.
’Geen wonderwapen’
Ook westerse gevechtsvliegtuigen zullen Oekraïne niet de kans geven om een grote luchtaanval op de Russen uit te voeren, aldus Mertens. „De vliegtuigen van de Russische luchtmacht zijn specifiek ontworpen om F-16’s te kunnen verslaan. De F-16 is dus zeker geen wonderwapen. Als het Westen gaat leveren, dan worden de gevechtsvliegtuigen waarschijnlijk grotendeels defensief ingezet om de Oekraïense luchtverdediging te versterken.”
Toch kunnen de F-16’s, ook wanneer ze alleen voor defensieve doeleinden zijn bedoeld, van groot belang worden. „Want hoeveel luchtverdedigingsraketten heeft Oekraïne nog in reserve? Dat houden ze angstvallig geheim, maar ze zijn nu een jaar bezig en op een bepaald moment beginnen de arsenalen leeg te raken.”
Zorgen
Het is iets waarover serieuze zorgen zijn. „En het zou een heel goede reden kunnen zijn om westerse gevechtsvliegtuigen die kant op te sturen. Als die reserves leegraken, zouden we namelijk op een punt kunnen komen dat Rusland opeens wél een sterk luchtmachtoffensief kan inzetten. Dan heeft Oekraïne een heel groot probleem.”
Zal de levering van westerse gevechtsvliegtuigen niet als een rode lap op een stier werken voor Rusland? „Ze zullen het zeker niet leuk vinden, maar dat vonden ze van de tanks ook niet”, aldus Mertens. „Daarbij weet Oekraïne dat zij met de wapens die ze krijgen niet moeten escaleren, omdat ze de westerse donoren niet op de tenen willen trappen. Rusland moet dus telkens kiezen: ’Is dit wel genoeg om de lijn te trekken?’ Daarbij mogen we niet vergeten dat Poetin heel duidelijk gewaarschuwd is door India en China om het conflict niet te laten escaleren.”
Experts
Related Content
