Tijdens haar afscheid gaf koningin Beatrix een les staatsrecht, waarop haar zoon tijdens zijn inhuldiging voortbouwde. Dat was prima, want staatsrechtelijke inzichten blijken bij burger en politiek soms te ontbreken. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat sommige politici nauwelijks het besef hebben een land te besturen en niet uitsluitend de belangenbehartiger van een groep kiezers te zijn. Het meest pregnant blijkt dat uit de boekhoudkundige exercities rond nationale veiligheid, defensie en buitenlands beleid.
Er is weinig oog voor het feit dat relatief kleine bezuinigingen enorme consequenties hebben: 70 miljoen euro bezuinigen op de AIVD is een derde van het budget waardoor de helft van de veiligheidstaken moet worden afgestoten. Minister Plasterk erkent inmiddels dat dit gevolgen voor de nationale veiligheid heeft. Naast de ombuigingen van 1 miljard op defensie van het vorige kabinet is er onder dit kabinet door allerlei extra maatregelen ongeveer 400 miljoen bijgekomen. Daardoor blijft vrijwel niets meer van de krijgsmacht over.
Verslechterde veiligheidssituatie
Onder het vorige kabinet moest Buitenlandse Zaken 74 miljoen bezuinigen, waarvan 55 miljoen op ambassades. Door de extra bezuinigingen wordt het postennetwerk verder uitgekleed, wordt de zo belangrijk gevonden economische diplomatie bemoeilijkt en wordt de Nederlandse reputatie in het buitenland aangetast. Frans Timmermans is een goede minister, maar in het buitenland zien ze vooral wat hier gebeurt: afbraak van de posten, een Kamer die een eind wil maken aan het Beneluxparlement en een regering die onmachtig is zes militairen naar Mali te sturen. Dit ondermijnt de effectiviteit van het buitenlands beleid.
Er is ook weinig oog voor de snel verslechterende veiligheidssituatie. De wereld is als geheel veiliger geworden, maar Zuid- Europa wordt door de Arabische opstanden omgeven door onveiligheid. Mede daardoor is de dreiging in Nederland volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en veiligheid nu substantieel. Bovendien worden Rusland en Saoedi-Arabië door dalende olieprijzen instabieler en ondermijnt de etterende crisis de stabiliteit in Europa zelf. Toch wordt er op binnenlandse veiligheid, defensie en buitenlandse zaken verder bezuinigd.
Publiek draagvlak van ondergeschikt belang
Er is tot slot weinig oog voor het feit dat deze beleidsterreinen van een andere categorie zijn dan zorg en onderwijs. Daar gaat het om de vraag wat de bevolking ervoor over heeft; bij veiligheid, defensie en buitenlandse zaken gaat het om de vraag wat de regering nodig vindt. Het zijn specifieke overheidstaken die niet kunnen worden uitbesteed. Als het misgaat, wordt niet een school, zorginstelling of uitkeringsinstantie op de vingers getikt, maar is onmiddellijk sprake van een politieke crisis: hoe kon het zover komen?
Publiek draagvlak is daarom van ondergeschikt belang, dus hoeft de bevolking niet te worden gevraagd hoeveel veiligheid en reputatie Nederland nodig heeft. Dit fundament van Nederland moet door regering en Kamer, gesteund door de Grondwet, zelfstandig worden bepaald.
Het argument dat op deze overheidsactiviteiten moet worden bezuinigd omdat nu eenmaal op alle ministeries moet worden bezuinigd, is dus kul. Mogelijk dat door de herontdekking van het staatsrecht dit besef in politiek Den Haag begint door te dringen.
Experts
Related Content
