Jarenlang vormden Europa en Amerika een waardengemeenschap. Beide deelden hun voorliefde voor democratie, mensenrechten, internationaal recht en verdragen.
Gezamenlijk hebben ze na het einde van de Tweede Wereldoorlog een internationaal systeem opgetuigd dat hun gezamenlijke belangen dient. Vrijheid, welvaart, we hebben het er allemaal aan te danken. Amerika profiteerde economisch van de rijke EU; Europa profiteerde van de Amerikaanse veiligheidsgarantie binnen de Navo. We wentelden ons vervolgens zelfvergenoegd in welvaart en veiligheid. Die zouden nooit meer bedreigd kunnen worden. Dus braken we onze krijgsmacht ook maar af.
Ineens is daar Trump. Die lijkt het hele bouwwerk omver te kegelen en de trans-Atlantische relatie onder druk te zetten. Zijn verkiezing past in het opkomend nationalisme en protectionisme waarmee het hele Westen de weg van de zelfdestructie is ingeslagen.
Geen ferme taal
Je zou denken dat de Europese ministers van buitenlandse zaken die afgelopen zondag direct voor spoedoverleg bijeen kwamen, ferme taal zouden spreken. Maar buitenlandcoördinator Mogherini vond vooral dat waarden, beginselen en belangen de basis van het trans-Atlantische partnerschap moesten blijven. Ik zou zeggen: schrap die waarden en beginselen en kijk of je nog iets kunt met die gezamenlijke belangen.
Want als Trump de trans-Atlantische relatie wil verzwakken, dan zet hij voor 4000 miljard euro aan wederzijdse investeringen op het spel. Vorig jaar bedroegen de exporten van goederen naar de VS totaal 371 miljard euro; de Amerikanen exporteerden op hun beurt voor 248 miljard euro aan goederen. Aan diensten liep het met bijna 200 miljard euro im- en exporten gelijk op.
Mij dunkt dat je als grootste handelsblok van de wereld dan wat te eisen hebt. De boodschap moet daarom simpel, hard en vooral niet onderdanig zijn. Als lidstaten van de Unie en de Navo moeten we Trump duidelijk te verstaan geven dat zijn manoeuvreerruimte beperkt is. Het liefst in de taal van Trump: als je protectionisme en isolationisme wil, als je van het klimaatverdrag en het nucleaire verdrag met Iran af wil dan betaal je daarvoor een hoge prijs. Zo hoog, dat je die miljarden voor de wederopbouw van je land nooit meer kunt terugverdienen.
Het wisselgeld is dat we in onze eigen defensie gaan investeren. Trump ergert zich terecht aan de free riders die meeliften op de Amerikaanse veiligheidsgarantie. De Europese lidstaten van Unie en Navo ontkomen er niet aan om dit recht te zetten en 2 procent van hun BBP in de krijgsmacht te stoppen nu Rusland met het westen op ramkoers ligt en ongetwijfeld misbruik gaat maken van onze chaos.
Huilen over de trans-Atlantische relatie heeft geen zin als we zelf niet bereid zijn meer eenheid te tonen en elkaar vast te houden. Wie in deze tijd met populistische retoriek handelsverdragen afschiet, referendumaberraties zoals het EU-Oekraïne-verdrag en de Brexit toejuicht, en de aanval inzet op de EU geeft een turbo boost aan de zelfdestructie. In het gunstigste geval ontstaan er geen oorlogen en heftige crises, maar bepaalt Poetin uiteindelijk wel onze politieke agenda en bepaalt China de standaarden voor voedselveiligheid en het milieu. Ongetwijfeld zullen er mensen zijn die dat geen probleem vinden. Ik wel.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
