In hoog tempo begint het nachtmerriescenario in de Golfregio bewaarheid te worden. Want het conflict in Syrië lijkt de hele regio te infecteren. Door de verbreding van de strijd naar Libanon en Irak lijkt een conflict tussen soennieten en sjiieten te ontstaan, waarbij Iran en Saoedi-Arabië uiteindelijk direct betrokken raken. Het gevolg is regionale ontwrichting, nog meer vluchtelingen en de bedreiging van de westerse olievoorziening.
In Irak herovert Al-Kaida wat enkele jaren geleden verloren werd. Halverwege het vorige
decennium verzetten lokale stammen zich tegen het fanatisme van Al-Kaida en verdreven ze hen met Amerikaanse steun. Nu die Amerikanen zich hebben teruggetrokken, heroveren ze in hoog tempo de aan Syrië grenzende provincie Anbar, hoewel ze de controle over Falloedja en delen van Ramadi weer enigszins lijken kwijt te raken.
Vorig jaar april bepaalde de leider van Al-Kaida in Irak dat hij nu ook over de operaties in Syrië ging. Daarna volgde de opmars van de inmiddels tot Islamitische Staat in Irak en Sham (Isis) omgedoopte terreurorganisatie.
Medio december veroverde Isis Azaz in Noordwest-Syrië, waardoor Al-Kaida in één klap aan Navo-gebied grensde. Daarna werden steden in het oosten en noorden onder controle gebracht. Delen van de bevolking pikken de afgrijselijke praktijken van Isis niet en inmiddels zijn rebellengroepen in het offensief gegaan en lijken Al-Kaida hier en daar terug te slaan.
Toch is het gevolg van de opmars van Al-Kaida dat de opdeling van Syrië en Irak dreigt. Isis heeft geen belang in het verdrijven van Assad, maar in de stichting van een eigen staat waarin ze naar hartelust de bevolking kunnen terroriseren met extreme ideeën over islam en sharia. Die staat lijkt zich nu af te tekenen en omvat delen van beide landen. Opmerkelijk is dat president Assad Isis redelijk met rust laat. Sterker, het hoofdkwartier van de groep in Raqqa werd door Assads bommen gespaard. Dat zou kunnen duiden op een afspraak tussen het regime en Isis, hoewel de soennitische extremisten op papier de vijand van het regime zijn.
Mogelijk stuurt Assad aan op een opdeling van zijn land waarbij hij controle houdt over de alawitische rompstaat Syrië, die uiteindelijk etnisch gezuiverd wordt van soennieten.
Inmiddels vechten Syrische oppositiegroepen vooral met elkaar, wat de positie van Assad versterkt. Op de achtergrond speelt dat het sjiitische Iran Hezbollah en Assad steunt, en dat het soennitische Saoedi-Arabië het Libanese leger en het Vrije Syrische Leger van de oppositie steunt.
Hoe het verder moet, is volstrekt onduidelijk. Door de verdeeldheid van de oppositie lijken de vredesonderhandelingen die op 22 januari in Genève moeten beginnen gedoemd te mislukken.
Door de opmars van Al-Kaida dreigt fragmentatie van Syrië en Irak. En door het ontluikende conflict tussen soennieten en sjiieten dreigt een religieuze oorlog in de hele regio. De crux is dat de onbezonnen Amerikaanse interventie in Irak van 2003 de oorzaak van de ontluikende chaos is, maar dat die chaos nu wordt versterkt door de Amerikaanse terugtrekking. Dit machtsvacuüm is het recept voor een regelrechte ramp.
Experts
Related Content
