Matteo Salvi, de leider van de extreem-rechtse Lega, riep na zijn verkiezingsoverwinning dat een referendum over de euro ondenkbaar is.
Ook al wonnen de eurosceptische partijen de Italiaanse verkiezingen, de echte winnaar leek de EU. Want geen van de partijen durft het aan om euro of EU ter discussie te stellen. Blijkbaar heeft de Brexit als afschrikwekkend voorbeeld gediend.
Maar kennelijk is de massa-immigratie vanuit Noord-Afrika nog belangrijker. Daarom heeft de EU de uitslag deels aan zichzelf te wijten. De EU-landen slaagden er in een te laat stadium in de instroom van migranten te vertragen. Door de weigering van veel Oost-Europese landen vluchtelingen op te nemen kreeg de solidariteit een deuk. Dat Italië daartegen protesteert is niet raar.
De verkiezingsuitslag betekent dat Italië voor verandering heeft gestemd. De migratiepolitiek gaat waarschijnlijk op zijn kop, maar de lastenverlichtingen die de partijen beloofden zijn gezien de staatschuld van rond de 130 procent van het BBP onhaalbaar.
Sterker, er is geen ontkomen aan ingrijpende hervormingen. Deze week zette een groep van acht noordelijke Eurolanden op initiatief van de Nederlandse minister van financiën Wopke Hoekstra aan Eurogroepvoorzitter Mario Centeno hun ideeën uiteen over de Economische en Monetaire Unie. Zo moet er een Europees Monetair Fonds komen, als opvolger van het Europees Stabilisatiemechanisme dat schuldenlanden helpt bij het oplossen van hun problemen. Dat fonds moet, geheel in lijn met premier Rutte’s speech voor de Bertelsmannstichting, volledig in de handen van de lidstaten blijven en niet onder de politieke invloed komen van de Europese Commissie.
Zo niet, dan bestaat de vrees dat de zuinige rekenmeesters uit het noorden onvoldoende controle op economische hervormingen en steunpakketten voor het zuiden zullen krijgen.
Italië lijkt steeds meer alleen te staan. Wie de Europaspeech die Macron vorig jaar september hield er nog eens op na leest, moet constateren dat ook hij vindt dat de zuidelijke landen hun begrotingen op orde moeten krijgen, hun economieën moeten hervormen en noordelijke landen niet voor de financiële chaos in de zuidelijke lidstaten moeten laten opdraaien. Daarmee deed hij een handreiking aan Merkel, die afgelopen weekeinde te horen kreeg dat zij verder mag met haar grote coalitie.
Het ziet er dus niet naar uit dat de Italiaanse politiek door Brussel de ruimte wordt geboden om het begrotingstekort verder te laten oplopen. En nu duidelijk is dat Italië euro noch EU zal opgeven zullen de noordelijke lidstaten de nieuwe regering in Rome dwingen tot forse hervormingen.
Alles bij elkaar opgeteld worden het interessante tijden voor de Europese Unie. Macron gaf de aanzet tot een fundamenteel debat in de EU. Sinds die tijd zijn emmers voorstellen over ons uitgestrooid. Maar wie die voorstellen goed bekijkt komt tot de conclusie dat de verschillen in visie overbrugbaar lijken. Dat maakt het straks mogelijk dat elke politiek leider, inclusief Rutte, de overwinning kan claimen en de binnenlandse steun voor de EU kan vergroten.
Ondanks de Italiaanse verkiezingsuitslag lijkt er dus een grote stap voorwaarts te komen waardoor, tien jaar na het uitbreken van de financiële crisis, de eurozone veel meer schokbestendig wordt. Het werd tijd.
Lees de wekelijkse column van Rob de Wijk in Trouw
Experts
Related Content
