Evan Bayh verlaat de Senaat. Grote kans dat u nooit van deze Democratische senator uit Indiana heeft gehoord. Zijn vertrek is veelzeggend voor de Amerikaanse democratie.
Hij vertrekt omdat de Senaat disfunctioneel is geworden door de eindeloze strijd om futiliteiten tussen Republikeinen en Democraten, onbuigzame ideologie en de verlammende werking van filibusters, extreem lange redevoeringen met als doel besluitvorming op te houden. Een voor de Amerikaanse democratie veelzeggend vertrek.
Minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton zei onlangs dat er een leiderschapscrisis is in de democratische wereld. Interessant om dat uit haar mond te horen, want daarmee moet ze ook zichzelf bedoelen. Zij is de machtigste vrouw op aarde die samen met president Obama de wereld draaiende moet houden. Dat lukt steeds minder.
Hoe vergiftigd het Amerikaanse systeem is, blijkt uit de Tea Party beweging. In Nederland staat theedrinken voor sommigen gelijk aan softheid, pamperen en nietsdoen. Zo niet in Amerika. De Tea Party is een conservatieve beweging die Obama via Republikeinse Congresleden tot niets doen wil dwingen. De beweging wordt gedreven door angst voor de gevolgen van de financiële crisis, sociale onrust en dat de ’socialist’ Obama zelfs de staat van beleg zal afkondigen. Aanhangers van de beweging zijn bange mensen zonder politieke belangstelling die vaak baan en huis door de recessie hebben verloren en op zoek zijn naar zondebokken.
De parallel met populistische partijen in Europa is opmerkelijk. Net als in Europa grijpen zij terug op het goede uit het verleden. In Europa is dat een wereld zonder moslims; in Amerika is dat een wereld zonder sterke regering en maximale burgerlijke vrijheid. In beide gevallen gaat het om rebellie tegen een politieke elite die niet wordt vertrouwd en geen oplossingen heeft voor de grote problemen. En steeds is ontregelen het doel.
Je zal maar president van Amerika zijn die het elke dag moet opnemen tegen een verscheurd Congres waar theedrinkers de Republikeinen aan de ketting leggen en hen dwingen ’nee’ te zeggen tegen elk Democratisch voorstel.
Het lijkt mij dat Obama daardoor zelf steeds disfunctioneler wordt en dat ’change’ onmogelijk is. Kijk naar de discussie over de hervorming van de Amerikaanse gezondheidszorg. Vorige maand organiseerde de president een top om Democraten en Republikeinen over de streep te trekken. Over veel bestond overeenkomst, behalve over de Republikeinse eis om een jaar werk in de prullenbak te gooien en de hele discussie over de hervorming van voren af aan te beginnen. Het is slechts een van de vele voorbeelden waarbij Republikeinen, al dan niet gedwongen door de Tea Party beweging, elke positieve ’change’ blokkeren.
De opvolging van de overleden Democratische senator Edward Kennedy door de Republikein Brown werd een ramp, omdat de Democraten daardoor hun comfortabele meerderheid van zestig senaatszetels kwijt raakten. En in aanloop naar mid-term verkiezingen voor het Congres in november wordt de effectiviteit van Obama nog verder ondermijnd.
Hulp uit Europa kan de president ook wel vergeten, want Europa bewijst hem vooral lippendienst. Geen enkel land wil gevangen uit Guantanamo Bay opvangen, Nederland negeerde Obama’s oproep om langer in Uruzgan te blijven en nu schijnt Washington niet onder de indruk van de herbenoeming van Barroso en de uitverkiezing van ’EU-president’ Van Rompuy en zijn ’minister van buitenlandse zaken’ Ashton. Geen wonder dat Obama niet voor de komende EU-VS top naar Europa komt.
De transatlantische relatie verbrokkelt door de afbraak van het icoon Obama in eigen land en het gebrek aan Europese solidariteit. Als Obama de wereld niet meer draaiend kan houden, wie dan wel?
Trouw
