Ruim een jaar geleden stelde ik voor om vluchtelingensteden te bouwen waar alle in Europa arriverende vluchtelingen verplicht naar toe worden gebracht en waar wordt bepaald wie moet blijven, wie terug moet en wie door mag. Ik dacht aan steden in veilige zones, en als dat niet kan, in Europa zelf.
Cynisch gezegd is er van dit idee meer terecht gekomen dat ik durfde te hopen. Die steden zijn er inmiddels, maar niet op de manier die ik voor ogen had. In Griekenland worden vluchtelingen zonder perspectief onder mensonterende omstandigheden samengepakt in containers, oude fabrieken en andere ongeschikte locaties. De bevolking pikt al die vluchtelingen niet meer en komt in opstand.
Politici wijzen tevreden op de deal met Turkije die inhoudt dat een vluchteling die in Griekenland aankomt, wordt teruggestuurd en dat Turkije daarvoor een erkende vluchteling naar de EU stuurt. Er komen inderdaad minder vluchtelingen uit Turkije. En toch werkt het systeem niet. De Griekse asieldienst is overbelast zodat van terugsturen weinig terechtkomt. Grenshekken verhinderen vluchtelingen noordwaarts te trekken.
En het mechanisme van de EU om 160.000 asielzoekers te herverdelen is door onwil van sommige landen op de klippen gelopen. Zondag stemt Hongarije in een referendum over de vraag: ‘Wilt u dat de Europese Unie de vestiging van niet-Hongaarse burgers in Hongarije verplicht zonder de goedkeuring van het Hongaarse parlement?’ De uitslag laat zich raden.
De dodelijke route
Inmiddels zitten er in Griekenland duizenden vluchtelingen vast. Ook goedgekeurde asielzoekers kunnen nergens heen. Het aantal vluchtelingen dat onze kant op komt is gering, niet omdat het systeem werkt, maar omdat het niet werkt. Wat bovendien te verwachten viel gebeurt nu: steeds meer asielzoekers kiezen voor de dodelijke route over de Middellandse Zee naar Italië.
Bondskanselier Merkel riep deze week op om ook met Afrikaanse landen als Egypte en Tunesië ‘Turkije-akkoorden’ te sluiten. Mensen moet perspectief worden geboden, voegde zij eraan toe. Helemaal mee eens. Maar wat is het perspectief dat de huidige aanpak voor vluchtelingen oplevert? De vraag stellen is hem beantwoorden.
Zo langzamerhand komen we in een situatie waarin we het over een ander boeg moeten gooien. Het inrichten van veilige zones waarin vluchtelingensteden kunnen verrijzen, blijkt inderdaad een oplossing. Voor dit plan is inmiddels ook presidentskandidaat Clinton. Als dit plan door de slechte veiligheidssituatie in landen als Syrië voorlopig onuitvoerbaar is, moeten die steden in Europa zelf worden gebouwd.
De reden is dat de Europese burger al die vluchtelingen kennelijk niet verdraagt en vindt dat ze uit het zicht moeten blijven. Bouw daarom bijvoorbeeld een Grieks eiland om. Schep met de economische activiteiten in de stad perspectief voor vluchtelingen en voor Griekenland inkomsten.
Een interessant plan komt van Greenfieldcities dat met hulp van vluchtelingen die nu in Nederland en Duitsland wonen, duurzame steden voor 250.000 mensen in veilige zones wil bouwen. Die steden moeten echte steden worden; dus economische entiteiten. We moeten in dit soort draconische oplossingen gaan denken als al het andere niet werkt. De miljarden die nu naar de vluchtelingenopvang gaan zijn dan mogelijk beter besteed.