Met een ‘dat gaat deze generaal niet meer meemaken’ kondigde generaal Arie van der Vlis, de toenmalige Commandant der Strijdkrachten, bij zijn directe collega’s zijn vertrek aan.
Vervolgens ging Van der Vlis naar de minister om hem te vertellen dat hij het helemaal had gehad met de bezuinigingen en dat hij het regeerakkoord van het kabinet-Kok I afwees.
Hij weigerde verantwoordelijkheid te nemen voor de gestage afkalving van de krijgsmacht. Nadat hij zijn besluit bekend had gemaakt stak hij een sigaar op met de woorden ‘bekijk het maar’, want roken was volgens mij ook toen ook al niet toegestaan in een overheidsgebouw. Dat was in 1994.
Veel effect heeft zijn opstappen niet gehad. In zijn tijd moest de luchtmacht 56 jachtvliegtuigen kunnen inzetten; nu vier. De marine moest acht fregatten kunnen inzetten; nu twee schepen. ‘Schepen’ omdat het nu gaat om alles van enige omvang dat kan varen. De landmacht moest vier bataljons kunnen inzetten; nu één. Althans, dat blijkt uit een recent interdepartementaal beleidsonderzoek naar de gereedstelling van de krijgsmacht.
Gekannibaliseerd
Wapensystemen worden tegenwoordig gekannibaliseerd omdat er geen reserveonderdelen op de plank liggen. Munitie ontbreekt. Het personeelstekort is schrijnend. Door de matige arbeidsomstandigheden, de deplorabele staat van de krijgsmacht en de aantrekkende economie loopt het tekort op. Jaar in jaar uit is gewezen op de kaalslag bij defensie en jaar in jaar uit stelde de politiek andere prioriteiten.
Laatst verzuchtte ik op Radio 1 dat als de krijgsmacht nauwelijks inzetbaar is, we er beter mee kunnen ophouden. IJsland heeft immers ook geen krijgsmacht, maar is toch lid van de Navo. Ik rekende voor dat het dan vrijgevallen geld ruim voldoende is om de eigen bijdrage in de zorg te kunnen afschaffen. Daarvoor is 5 miljard euro nodig.
Als we de boel opheffen, gaat de rest van het budget op aan pensioenen en uitkeringen van voormalig en overtollig geworden personeel. Daar mag de graaiende politiek dus niet aankomen. Ik wil hier maar mee zeggen dat het defensiebudget zo klein is dat je met het vrijgevallen geld weinig kunt doen. De prijs die we voor onze veiligheid betalen, valt dan ook in het niet bij de uitgaven aan zorg, sociale zaken en onderwijs.
Een miljard extra
Wat er voor defensie nodig is, is wat mij betreft wel duidelijk: een miljard extra voor noodzakelijke reparaties (salarissen, reserveonderdelen, munitie), een miljard voor vervangingen (schepen, wapensystemen van de landmacht en wat meer vliegtuigen) en tot slot een miljard om de krijgsmacht aan te passen aan de nieuwe tijd.
Want sinds de tijd van Van der Vlis is de krijgsmacht verworden tot een verkapt vredesmachtje voor kleine missies met een laag geweldsniveau. Nu, met de nieuwe dreiging uit Rusland, de dreiging tegen onze handelsroutes, cyberdreigingen en het risico van nieuwe vluchtelingenstromen uit sub-Sahara Afrika is een andere krijgsmacht nodig. De voorgestelde 1,5 miljard extra voor defensie klinkt mooi, maar lost slechts de helft van het probleem op.
Ondanks twee voor niets omgekomen militairen in Mali, een opgestapte minister van defensie en een opgestapte Commandant der Strijdkrachten lijkt de ernst van de situatie onvoldoende tot de politiek te zijn doorgedrongen.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
