Cognitieve dissonantie is het onaangename gevoel dat je overvalt als je iets hoort dat indruist tegen je eigen mening en overtuiging. ‘Dat is toch onzin; het kan gewoon niet’, hoor je dan. Ik moest er aan denken tijdens al die debatten over schaliegas.
Voor mij is het meest interessante aan de Amerikaanse schalierevolutie dat volgens de gegevens van het Internationale Energie Agentschap (IEA) Amerika rond 2020 energieonafhankelijk is en rond 2030 energie-exporteur wordt. De eerste exporten van gas hebben inmiddels plaatsgevonden vanuit het Texaanse Freeport LNG project. De Amerikaanse energietransitie remt de Amerikaanse machtsachteruitgang en helpt Amerika er economisch bovenop te komen. Dit soort ‘tectonic shifts’, in de woorden van het IEA en de Amerikaanse National Intelligence Council, doen zich zeer zelden in de internationale politiek voor en zijn voor deskundigen een onuitputtelijke bron voor studie. Want de geopolitieke gevolgen zijn enorm. Maar ook moet het duurzaamheidsactivisten te denken geven. Inmiddels voldoet Amerika door de schaliegaswinning aan 70 procent van de door hun afgewezen Kyoto doelstellingen en is voor de CO2-uitstoot sprake van een twintig jarig laagterecord.
Het is fascinerend te zien hoe het activistische deel van de duurzaamheidslobby van wetenschappers en milieuactivisten met de schalierevolutie omgaat. Ten eerste worden de nieuwe feiten ontkend of de impact van de revolutie gebagatelliseerd. Ten tweede worden degenen die vanuit hun eigen discipline het nieuwe fenomeen duiden, als ondeskundig weggezet. Ten derde worden de brengers van het nieuws zoals instituten als het IEA beschuldigd van partijdigheid. En tot slot wordt iedereen die bijvoorbeeld wil proefboren om er achter te komen of het onconventionele gas daadwerkelijk economisch rendabel is en schoon gewonnen kan worden als belanghebbende weggezet. Het hele debat rond schaliegas krijgt daardoor een persoonlijke, ideologische lading, waardoor er feitelijk geen sprake van een debat is.
Omdat de schalierevolutie vastgestelde meningen en belangen raakt, schiet de duurzaamheidslobby in de modus ´emotie´ en gaat meppen. Dit soort reacties zegt mij dat er echt sprake is van een schalierevolutie, met grote gevolgen voor ingegraven posities en vastgeroest denken. Cognitieve dissonantie optima forma.
Ik sta neutraal in die hele schaliegasdiscussie. Als het gas economisch rendabel en schoon gewonnen kan worden, moet je het doen om tijd te kopen voor de noodzakelijke energietransitie van fossiel naar duurzaam. Kan het niet uit de grond worden gehaald, dan is het nodig om na te denken hoe wij omgaan met het feit dat Nederland over tien jaar geleidelijk van gasexporteur naar gasimporteur gaat en de staatskas een steeds groter deel van de gasopbrengsten misloopt. Dat dit geen kleine opgave is, blijkt uit het feit dat 20 procent van de staatsinkomsten afkomstig is uit het energiesysteem. Of we gaan extra bezuinigen, of we zoeken naar alternatieve inkomsten. Precies om die reden gaf TNO aan dat we moeten uitkijken voor een te snelle energietransitie. Dit leidde natuurlijk tot harde verwijten van de duurzaamheidslobby en uiteraard tot beschuldigingen van partijdigheid.
Natuurlijk heeft de duurzaamheidslobby een punt als ze zeggen dat die extra tijd in de praktijk niet gebruikt wordt voor transitie, maar voor uitstel van executie. Maar ook hier is sprake van een nieuwe ontwikkeling. Het Nationaal Energieakkoord komt er aan met voorstellen voor ongekende energiebesparing. Die transitie gaat dus komen. Om politieke, maatschappelijke en technische redenen is die niet binnen tien jaar afgerond. En binnen tien jaar is er zeker geen alternatief voor de derving van de staatsinkomsten. Die extra tijd hebben we hard nodig. Zo bezien zou schaliegas een transitiebrandstof kunnen zijn.
Rob de Wijk nam onlangs deel aan een radiodebat op BNR, met sprekers als Jan Rotmans (Erasmus Universiteit), Simon Kalf (Peak Oil), Gerard van Harten (Topsector Chemie), Rene Peters (TNO), Frank de Boer (Cuadrilla) en Willem Jan Atsma (Stichting Schaliegasvrij Nederland). Dit debat kunt u terugluisteren op BNR.
Experts
Related Content
