Het rechts-populistische nationalisme van de Britse premier Johnson begint op zelfdestructie te lijken. Het idee van take back control lijkt aantrekkelijk. Je bent weer baas in eigen huis. Je kunt migranten tegenhouden en je wordt rijker. Door de brexit zou wekelijks 350 miljoen pond extra in de gezondheidszorg kunnen worden gestoken. Het waren allemaal flagrante leugens.
Afgelopen woensdag kwam Johnson met wetgeving om het moeizaam onderhandelde akkoord met de EU eenzijdig te kunnen veranderen. Johnson stoort zich, gesteund door de hardcore brexiteers in regering en parlement, aan het feit dat in Noord-Ierland tot in lengte van jaren veel EU-regels van toepassing zijn om te voorkomen dat het Goede Vrijdagakkoord wordt opgeblazen. Dat in 1998 ondertekende akkoord maakte een einde aan de burgeroorlog in Noord-Ierland. Het akkoord was mede mogelijk gemaakt doordat dat de grenzen binnen de EU waren verdwenen. De protestanten konden zich richten op het Verenigd Koninkrijk, de katholieken op Ierland. Om een nieuwe burgeroorlog te voorkomen mag er dus geen harde grens komen.
Ook sommige tegenstanders van de brexit zijn tegen deze clausule in de scheidingsakte met de EU. “Je kunt niet toestaan dat er voor delen van je land andere regels gelden die zijn afgedwongen door een vreemde mogendheid”, beet een lid van het House of Lords mij ooit toe. Dit hadden ze eerder moeten bedenken. De Britten zijn inmiddels akkoord met een verdrag dat niet eenzijdig kan worden gewijzigd. Rechts-nationalistische populisten hebben bovendien het gevoel dat ze niets met de rest van de wereld te schaften hebben. Die gedachte is in een geglobaliseerde wereld waanzin.
Presidentskandidaat Biden is van Ierse afkomst
Belangrijke Amerikaanse Democraten hebben de Britten al gewaarschuwd dat als Biden president wordt er geen handelsakkoord komt als ze aan de afspraken over Noord-Ierland gaan morrelen. Biden is overigens van Ierse afkomst. Opmerkelijk is dat enige tijd geleden Trump heeft besloten om eerst een handelsakkoord met de EU te willen sluiten dat vervolgens als voorbeeld kan worden gebruikt voor dat voor het Verenigd Koninkrijk. Maar zolang Trump er zit, komt er helemaal geen akkoord.
Ik denk dat de EU zelf het politieke stuntwerk van de Britse premier met enige gelatenheid aanziet. Brussel kiest partij voor Ierland, een EU-lid. Als Johnsons plan het haalt, kan Brussel op een no-deal brexit aansturen en de premier de schuld geven. Voor de Britse hardliners is dat prima, want die denken dat ze van hun eiland een regelloos eiland kunnen maken dat een glorieuze toekomst tegemoet gaat. Maar wie naar de immense Europese markt wil exporteren moet zich aan de Europese regels en standaarden houden. Er is geen keus. Zelfs Trump is daar tot zijn chagrijn achter gekomen. China biedt ook geen alternatief. Dat land ligt te ver weg en door het besluit om Huawei uit het 5G-netwerk te bannen en inwoners van Hongkong een visum te geven is Johnson op ramkoers met president Xi komen te liggen.
De Britse zelfdestructie neemt verbazingwekkende proporties aan. Het maakt weer duidelijk dat rechts-populistisch nationalisme, dat ook in Nederland veel aanhang kent, uiteindelijk je eigen land te gronde richt. Daarvan wordt de gewone Brit als eerste de dupe.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
