In een opiniestuk in de Washington Post somde president Biden zijn verdiensten op: dankzij zijn economische reddingsplan groeit de Amerikaanse economie nu sneller dan de afgelopen veertig jaar ooit het geval was. Gedurende de eerste vier maanden van zijn termijn schiep hij meer banen dan welke Amerikaanse president ooit. Lonen stijgen. Het succes van de Amerikaanse economie zal de rest van de wereld meetrekken. Waar hebben we dit eerder gehoord? Beweerde zijn voorganger niet hetzelfde?
Het grote verschil met Trump is dat Biden de banden met zijn bondgenoten aanhaalt. Dat zijn geen bondgenoten als Saudi-Arabië, waaraan je wapens kunt verkopen, zoals Trump tijdens zijn eerste buitenlandse reis deed. Bidens bondgenoten zijn gelijkgestemde, democratische landen. Vandaar dat de zijn eerste reis als president, deze week, naar Europa voert.
Gesloopt samenwerkingsverband
Feitelijk pakt Biden op waarvoor hij als vicepresident pleitte. Tijdens een ontmoeting in 2016 met de Canadese premier Trudeau brak hij een lans voor een alliantie van democratische landen. In 2019 lanceerden Duitsland en Frankrijk een alliantie voor multilateralisme die hier erg op leek. De kern van beide initiatieven was dat de wereld niet zonder een goed functionerende internationale rechtsorde en instituties kan.
Trump sloopte het samenwerkingsverband, maar Biden wil dat nu repareren. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de ondermijning van de wereldwijde democratie en mensenrechten prominent op de agenda van de G7-top staat. Dit is ook eigenbelang. Biden maakt niet de fout van Trump, die dacht dat hij China wel alleen aan kon. Om de druk op Peking op te voeren richtte Biden deze week een trade strike force op, een aanvalsmacht tegen oneerlijke handelspraktijken. Maar hij weet ook dat hij bondgenoten nodig heeft. Daarom zet hij in op trans-Atlantische samenwerking op het gebied van kunstmatige intelligentie, de aanleg van 5G-netwerken en de regulering van technologie.
De EU als krachtige concurrent
Vanwege de technologische strijd met China zou zijn ontmoeting met de EU-leiders wel eens de belangrijkste en meest interessante kunnen zijn. Onder Trump heeft de EU zich losser van de VS gemaakt. Ze is een veel krachtiger geo-economische speler geworden die als regelsupermacht inmiddels machtiger is dan de VS.
Biden zal de EU willen uitdagen en als concurrent zien. De eerste slag heeft hij al binnen: zijn idee van een mondiale belasting voor multinationals is een typisch EU-plan dat nu door hem wordt gelanceerd.
Het zou mij niet verbazen als we dit vaker gaan zien. Dat is mooi. Trans-Atlantische beleidsconcurrentie kan geen kwaad en hechte samenwerking is de enige manier om onze welvaart en veiligheid te beschermen. Als vervolgens ook landen in Azië meedoen, krijgt China het knap moeilijk. Dat geldt overigens ook voor Poetin, die Biden aan het einde van zijn reis ontmoet.
Leider van de ‘vrije, democratische wereld’
De komende dagen zal Biden het antwoord moeten vinden op vragen die hij zichzelf heeft gesteld: kunnen de democratieën samenwerken in een snel veranderende wereld? En kunnen de instituties die ons voorspoed en veiligheid hebben gebracht overleven? Dat laatste is wat de Navo betreft eenvoudig. In Brussel zal Biden het Amerikaanse commitment herbevestigen. Maar de echte test is of de Europeanen Biden accepteren als leider van wat ooit de vrije, democratische wereld heette.
Joe Biden ontmoet straks een krachtiger supermacht: de Europese Unie | Trouw
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
