De gemiddelde Europeaan is niet gek en ziet heel goed wat er in de wereld aan de hand is, dacht ik bij het lezen van een recent onderzoek van de European Council on Foreign Relations. Je hoeft kennelijk geen professor in de internationale betrekkingen te zijn om haarscherp de impact aan te voelen van de verkiezing van Joe Biden tot Amerikaanse president op de rest van de wereld.
De meeste Europeanen juichten zijn verkiezing toe, maar zij zien ook dat Amerika geen comeback kan maken als wereldleider. Grote meerderheden in de belangrijkste lidstaten van de EU denken, zo blijkt uit dit onderzoek, dat het Amerikaanse politieke systeem kapot is. In Nederland is dat 68 procent van de bevolking.
Wie nog twijfelde, moet toch wel uit de droom geholpen zijn door de opstelling van de Republikeinen tijdens het tweede impeachmentproces dat ex-president Trump aan zijn broek kreeg. Ik vond de goedpraterij en de verdraaiing van de feiten van wat er op 6 januari in het Capitool is gebeurd, ronduit beledigend.
Niet meer de geloofwaardige leider
Je hebt eerst met eigen ogen gezien dat Trump de meute tot een opstand opriep. Je zag hoe opstandelingen het Capitool aanvielen. Maar vervolgens zou je de advocaten van Trump en Republikeinse senatoren moeten geloven dat Trump nooit gepolariseerd heeft en nooit tot rebellie heeft aangezet.
Ik geloof best dat de angst voor Trump er bij de senatoren diep inzit. Ik geloof ook dat ze vrezen dat Trump een nieuwe partij kan oprichten die de Grand Old Party vernietigt. En ik geloof ook dat vrees voor Trumps electoraat terecht is. De volgende keer kunnen de knokploegen niet alleen het Capitool, maar ook het Witte Huis bestormen.
Omdat Amerika zichzelf niet kan herpakken, kan het niet meer de geloofwaardige leider zijn die samen met andere landen een vuist tegen China maakt om onze manier van leven te beschermen. Volgens het genoemde opinieonderzoek ziet een ruime meerderheid van de Europanen dat ook in.
Opmerkelijk is dat ik tijdens een van de vele videobijeenkomsten deze week werd geconfronteerd met hooggeplaatste Amerikanen en experts die diep teleurgesteld waren in Europa. Vooral Duitsland was de gebeten hond. Daar verwerpt 85 procent van de bevolking de gedachte dat Amerika nog kan worden vertrouwd. Waarom niet meer enthousiasme over Biden? Alles komt toch goed? Mijn weerwoord was dat dat wij Europeanen Biden wel vertrouwen, maar Amerika niet. En dat dit vertrouwen niet snel zal terugkomen.
Vertrouwen in Europa
Wat volgde was een ongemakkelijke discussie over de trans-Atlantische betrekkingen die eindigde met een frontale aanval op de EU. Die zou volgens mijn Amerikaanse vrienden nooit wat worden.
Onbedoeld bevestigde deze discussie de conclusie van het onderzoek dat de gemiddelde Europeaan meer vertrouwen in ‘Europa’ dan in de VS heeft. Vooral Zweden, Duitsland, Denemarken en Nederland scoren hoog. Ook uit andere onderzoeken blijkt keer op keer dat de steun voor de Unie hoog is en stijgt.
Dat is overigens een totaal ander beeld dat ontstaat wanneer je de debatten in politiek Den Haag volgt. Maar goed, mensen zijn niet gek en begrijpen heel goed hoe de wereld verandert en wat daarvan de gevolgen zijn.
Rob de Wijk, Trouw, 19 februari 2021
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
