De nieuwe Defensievisie 2035 is het testament van defensieminister Bijleveld. Jammer is dat zij daarin niet aangeeft hoe de krijgsmacht moet worden verbouwd. Het blijft bij een aantal richtlijnen voor die verbouwing, zoals optreden met minder mensen en innovatie. Maar wat dat betekent blijft onduidelijk.
Dat er een nieuwe krijgsmacht moet komen is zeker. Door de nieuwe assertiviteit van Rusland krijgt de traditionele verdedigingsfunctie weer prioriteit.
Meer prioriteit krijgt ook de nationale taak van de krijgsmacht. Want in de nieuwe veiligheidssituatie begint de collectieve verdediging van de Navo in de lidstaten zelf.
De afgelopen jaren zijn we immers veelvuldig opgeschrikt door cyberaanvallen, spionage, beïnvloeding van verkiezingen, en aanslagen, zelfs met gifgas, die door Rusland werden uitgevoerd.
Het doel is de ondermijning van de lidstaten en daarmee van de Navo zelf. De Defensievisie 2035 start het debat hierover, maar laat de uitwerking aan het volgende kabinet over.
De visie reikt dat nieuwe kabinet ook de financiële speelruimte aan, want die wordt in verschillende scenario’s aangegeven. Wil Nederland zijn internationale verplichtingen nakomen, dan moet het budget voor defensie over een aantal jaren verdubbelen. Omdat de nieuwe dreigingen een andere krijgsmacht eisen, lijkt die verdubbeling inderdaad noodzakelijk.
De grote verbouwing wordt ook afgedwongen door de geopolitiek. Ook als Joe Biden de Amerikaanse verkiezingen wint, wordt het niet meer zoals het was.
Vergeet niet dat Biden de stuwende kracht was achter de heroriëntatie van de Verenigde Staten op Azië. Toen dat in 2011 gebeurde, vreesden veel Europeanen dat dit ten koste van de Navo zou gaan. Dat was ook zo. Die trend werd versterkt door Trump.
Als Biden president wordt, dan zal dat geen grote koerswijziging betekenen. Natuurlijk verschilt de toon, maar ook hij zal aan China prioriteit geven. Het zou mij niet verbazen als hij in ruil voor Amerikaanse steun aan de Navo van de Europeanen verlangt dat ze bijvoorbeeld Amerika met marineschepen assisteren in de Zuid-Chinese Zee, die door China geheel wordt geclaimd. Deze grote geopolitieke verschuivingen worden door de Defensievisie 2035 erkend.
Voor mij is het document van Bijleveld vooral opmerkelijk omdat wordt ingezet op een ‘sterker, zelfredzamer Europa’. Volgens de visie moet de EU een echte geopolitieke speler worden. Het zal tijd worden.
Bijleveld is het eens met de Europese Unie die vindt dat de Europeanen los van Amerika ook zware gevechtsoperaties moeten kunnen uitvoeren: ‘We zetten nadrukkelijk in op een Europa, en dus ook een EU die verantwoordelijkheid neemt, ook op het militaire vlak’.
Ik hoor nu al het gekrakeel in de Kamer: dit mag niet ten koste gaan van de Navo en de trans-Atlantische relatie. Precies daarom wordt die Europese defensie verkocht als de versterking van de Europese pijler binnen de Navo. Het zal wel.
Feit is dat de wereld drastisch is veranderd en dat Europa op eigen benen moet gaan staan. Uit een van de recente opiniepeilingen van het Europees Parlement blijkt dat 72 procent van de Nederlanders vindt dat de EU goed voor het land is. Niet iedereen omarmt de EU.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
