Deze HCSS Focus belicht autocratisch sentiment in Nederland: de voorkeur van delen van de bevolking voor een ongehinderde autoritaire doorzettingsmacht boven een democratisch bestuur dat is gebonden aan checks and balances en rechtsregels. Het rapport laat zien dat bijna de helft van de Nederlanders zich in crisistijden kan vinden in een “sterke leider” die daadkracht boven compromis stelt. Tegelijkertijd ervaart een groot deel van de bevolking frustratie over de traagheid van democratische besluitvorming, wantrouwen richting instituties en onzekerheden over migratie, oorlog en economie. Deze factoren versterken de verleiding van autoritaire alternatieven.
Het onderzoek is gebaseerd op een peiling door HCSS in samenwerking met KiesKompas en aangevuld met gegevens uit de HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit. De resultaten bieden een momentopname van de breedte en aard van autocratisch sentiment en geven inzicht in de vier clusters die dit sentiment aandrijven: frustratie over democratie, wantrouwen in instituties, angst en onzekerheid, en hang naar homogeniteit.
Hoewel Nederland internationaal nog altijd hoog scoort op democratie-indices, toont deze analyse dat de sentimenten die de erosie van de democratische rechtsstaat kunnen aanjagen, in Nederland duidelijk aanwezig zijn. Voor beleidsmakers en geïnteresseerden maakt dit rapport duidelijk waar risico’s op democratische verzwakking liggen, en waar kansen zijn om weerbaarheid en vertrouwen te versterken. Het rapport beoogt geen aanbevelingen te doen, maar wil signaleren voor verder onderzoek en informeren voor het maatschappelijk debat.
Auteurs: Gerben Bakker en Jesse Kommandeur
Met medewerking van: Emma Bokel en Philippe van Pappelendam
Met dank aan: Jeroen van Lindert (Kieskompas) en Willem Blanken (Kieskompas)
Directe betrokkenheid van HCSS Datalab; data-analyse uitgevoerd door HCSS, peiling uitgevoerd samenwerking met KiesKompas.
Related Content
