Amsterdam kwetsbaar voor hybride dreiging: ‘Hacken infrastructuur kan ramp veroorzaken’
“Als je een havengebied met ingewikkelde chemische industrie weet plat te leggen, kan dat een groot ongeval veroorzaken”, zegt analist hybride dreiging Gerben Bakker, terwijl hij door het Westelijk Havengebied loopt. Samen met andere experts informeerde hij gisteravond de gemeenteraad over de risico’s van hybride dreigingen voor de stad. Volgens hem is het aannemelijk dat Rusland zijn pijlen op Amsterdam richt: “Amsterdam is een mix van woon, werk en industrie en heeft een aantal kritieke kwetsbaarheden die door de Russen kunnen worden uitgebuit.”
Bij een hybride dreiging voeren statelijke actoren acties uit, terwijl ze proberen te voorkomen dat deze acties als oorlogsdaad worden gezien. “Je moet denken aan cyberaanvallen, sabotages en liquidaties”, zegt Bakker. Volgens hem nemen sinds de oorlog in Oekraïne vooral acties vanuit Rusland toe.
Ondanks de dreiging, benadrukt Bakker tijdens de expertmeeting dat we niet terecht moeten komen in een angstcultuur. Wel hamert hij op meer bewustwording. “De dreiging en de kwetsbaarheden zijn groter dan mensen doorhebben. Het is belangrijk om te beseffen dat we in een dichtbevolkt landje wonen onder zeeniveau, met een hoogwaardige technologische industrie waardoor er veel mogelijkheden zijn om ons land te verstoren.”
Kwetsbare punten
Het Westelijk Havengebied is een van de plekken waar hoogwaardige industrie gevestigd is. “Er zijn in het verleden best wel wat acties uitgevoerd op havengebieden in Nederland.” Dat zoiets ook in Amsterdam zal gebeuren is daarom denkbaar, zegt Bakker. “Een uiterst scenario is dat er een ramp ontstaat, doordat kwaadaardige software wordt geïnstalleerd op beveiligingscomputers van de haven, wat uiteindelijk tot een explosie leidt.” Dat de haven vlak bij woongebieden in West ligt, maakt de situatie nog gevaarlijker.
Symbolische functie
Naast fysieke plekken die risico lopen op een hybride aanval in de stad, spreekt Bakker ook over de symbolische waarde die Amsterdam kwetsbaar maakt. “Amsterdam is natuurlijk de hoofdstad en het hart van Nederland. Het is logisch dat de Russen daarop focussen.”
Bovendien huisvest Amsterdam mensen die zich uitspreken tegen het Russische regime, vertelt Bakker. “We huisvesten bijvoorbeeld de Moscow Times. Dat zijn allemaal journalisten die naar Nederland zijn gevlucht. Je kan je voorstellen dat dat partijen zijn waar Rusland zich op richt.”
Bron: AT5, 10 april 2025
Experts roepen Amsterdammers op weerbaarder te worden: “Reëel risico op 72 uur zonder stroom”
De gemeenteraad werd woensdagavond door experts bijgepraat over de risico’s van hybride dreigingen voor stad. Het beeld was somber: vooral acties vanuit Rusland nemen toe. Volgens de experts is het niet ondenkbaar dat de stad een keer dagenlang zonder stroom zit.
“Ik ben bang dat als je dit soort type mensen uitnodigt, het geen lichte avond wordt”, waarschuwde Bart Schuurman, hoogleraar Terrorisme en Politiek Geweld aan de Universiteit Leiden, aan het begin van de bijeenkomst, die door D66 op de agenda was gezet.
En een lichte avond werd het ook niet. In twee uur tijd kwamen er meerdere hybridedreigingen langs: brandstichting, moorden, desinformatie en cyberaanvallen. “Het kan van alles zijn. Acties van een statelijke actor die heel erg zijn best doet om het geen oorlogsdaad te laten zijn”, vatte Gerben Bakker het samen.
Bakker, strategisch analist aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, vindt dat burgers hun alertheid moeten vergroten. “Maar ik wil aan de andere kant voorkomen dat we in een soort van angstcultuur terechtkomen.”
Toch moet de raad zich bewuster worden van bepaalde veiligheidsrisico’s, vindt hoogleraar Schuurman. “Wie huur je bijvoorbeeld in voor onderhoud aan kabels? Laatst ben ik door iemand gemaild met een voorbeeld uit een van niet nader te noemen gemeente waar de Wit-Russen dat onderhoud deden. Vroeger dacht je: dat is prima, maar nu kan het potentieel een behoorlijk groot veiligheidsrisico zijn.”
Dagenlange stroomuitval
Volgens de experts moeten Amsterdammers ook rekening houden met langdurige stroomuitval. Volgens Veiligheidsregio-directeur Tijs van Lieshout moet de stad ervoor zorgen dat inwoners, mocht het nodig zijn, 72 uur zonder stroom kunnen.
Van Lieshout schetst hoe een stad zonder stroom eruit ziet: “Metro’s en treinen vallen uit. Roltrappen doen het niet. Het betalingsverkeer valt uit, internet valt uit en na 2,5 uur valt het communicatieverkeer met mobiele telefoon weg.”
Volgen Van Lieshout is het risico op dagenlange stroomuitval reëel. “Dat kan komen door sabotage of een overbelast netwerk. Langdurige stroomuitval is wel een beetje de moeder aller crises, op een oorlog na.” Er wordt op dit moment al aan een plan gewerkt waarbij brandweerkazernes een noodsteunpunt worden bij zo’n crisis.
Militaire aanwezigheid
De directeur van de Veiligheidsregio gaf in zijn uitgebreide presentatie ook aan dat de Nederlandse havens bij een eventuele grootschalige oorlog, waarbij Artikel 5 van de NAVO (een aanval op één is een aanval op allen) in werking treedt, kwetsbaar zijn. “Rotterdam is de primaire aanvoerroute van oorlogsmateriaal.”
Vanwege de toenemende dreiging uit Rusland moet er in Amsterdam militaire aanwezigheid zijn, vindt Van Lieshout. Hij mengde zich daarmee in al een langer lopende politieke discussie. De afgelopen jaren is er gesproken om van het Marineterrein een woonbuurt te maken. “Ik zou dat raar vinden”, zei Van Lieshout. “Als je geloofwaardige weerbaarheid van Amsterdam wil, dan hoort daar een stukje afschrikking en militaire aanwezigheid bij. Alleen maar huizen daar lijkt mij een slechte raadgever.”
Schuurman: “Er komen ongekende dreigingen onze kant op. We kunnen er nog heel veel aan doen. Spendeer een halve dag met de lijst van het Rode Kruis met wat je nodig hebt.”
Bron: AT5, 9 april 2024
Experts
Related Content
