Cyprus is voorlopig van de ondergang gered. Voorlopig, want een Griekenlandscenario van opeenvolgende reddingsacties is denkbaar omdat de economie van het eiland de komende tijd enorm kan gaan krimpen. Of die tien miljard aan leningen ooit zal worden terugbetaald is uiterst onzeker. Of is er toch een lichtpuntje? Tijdens de onderhandeling kwam de Cypriotische gasbel regelmatig aan de orde. Toen het eerste reddingsplan door het parlement werd afgestemd omdat ook kleine spaarders werden getroffen, wendde de regering zich tot Rusland. De gasvoorraad werd als onderpand aangeboden.
Uiteindelijk ging de deal met Rusland niet door. Wat er precies is gebeurd, is mij onduidelijk, maar het lijkt er op dat de gasvoorraad een belangrijke rol op de achtergrond heeft gespeeld. Enerzijds is er het argument dat de Cypriotische gasvoorraad beperkt is, of dat winning te duur is, omdat Rusland niet in een gasdeal wilde stappen. Anderzijds, zijn er aanwijzingen dat de dreiging van een gasdeal met Rusland een drukmiddel was om tot een betere afspraak met de EU te komen.
Wat is er aan de hand? Al lange tijd circuleren wilde veronderstellingen over de feitelijke gasvoorraad. Deze zou revenuen ter hoogte van $ 400 miljard kunnen genereren. Hoewel er veel onzekerheden zijn, zou er zoveel gas in de grond zitten dat Europa minder afhankelijk van Rusland kan worden. Die gedachte is heel aantrekkelijk. Rusland draaide 2009 tijdens een ruzie over een betalingskwestie de gaskraan naar Oekraïne dicht waardoor ook delen van de EU zonder kwamen te zitten. Sindsdien zoeken sommige landen actief naar alternatieven. Midden- en Oost-Europese landen, zoals Oekraïne, Polen en Roemenië, vestigen hun hoop op schaliegas. Ook kan Cypriotisch gas uitkomst bieden. De gasvoorraad speelde in ieder geval een rol tijdens de onderhandelingen over het reddingsplan. Zo ook in de Tweede Kamer waar VVD’er Harbers meende dat Cyprus ‘hooguit een voorfinancieringsprobleem’ heeft in de ombouw van geldland, naar gasland. Al in 2015 zou gas naar Israël kunnen worden geëxporteerd.
De vraag is echter of de planning gehaald kan worden dat in 2018 of 2019 de eerste substantiële revenuen binnen komen. Als we kijken naar een Aphrodite gasveld dan is duidelijk dat er grote problemen met Turkije zijn. Al in 2003 bakende Cyprus de maritieme grens met Egypte af, en in 2007 met Libanon. Turkije erkende deze grenzen niet omdat een deel van Cyprus als Turks grondgebied wordt beschouwd. Als Cyprus zou toestaan dat in ‘Blok 12′ wordt geboord, zou Turkije zijn vloot zenden.
Dat het de Turken menens is bleek toen Ankara vlak na Europese reddingsoperatie de duimschroeven verder aandraaide door het Italiaanse energiebedrijf ENI te dreigen de samenwerking op te zeggen als het met de gaswinning in Cyprus start. Want dat gas is ook van de Turkse gemeenschap op Cyprus, meende Ankara. Hier doorheen spelen uiteraard ook de Turkse problemen met de toetredingsonderhandelingen met de EU, waar Cyprus dus lid van is. Alles wat gedaan kan worden om de EU te frustreren, wordt ook gedaan.
De situatie wordt verder gecompliceerd door de toenadering tussen Israël en Turkije na het recente bezoek van de Amerikaanse president Obama. Hierdoor komt een pijpleiding van Israël naar Turkije een stap dichterbij en stelt Turkije in staat van het land een gas hub te maken. Dat betekent dat voorkomen moet worden dat Cyprus een dominante gasleverancier wordt.
Door dit geopolitieke gemanoeuvreer is het zeer de vraag of de hoge verwachtingen over het Cypriotische gas bewaarheid worden. Mogelijk is dit een van de verklaringen voor het gebrek aan Russische belangstelling voor het Cypriotische gasveld. Dat Turkije de sleutel in handen heeft, lijkt wel zeker.
Experts
Related Content
