Om de concurrentiepositie van Nederland te verstevigen, moet er beter en meer worden samengewerkt. „De driehoek van overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven moet er uiteindelijk voor zorgen dat Nederland goed reageert op veranderingen”, zegt Jan Mengelers. „Enkelvoudige problemen bestaan niet meer. De oplossing kan dan ook niet van een kant komen.”
TNO presenteerde gisteren in Den Haag het initiatief Strategy & Change, een innovatieprogramma dat de komende vijf jaar wordt uitgevoerd in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS).
Met het rapport ’De uitdaging waar Nederland voor staat’ willen de initiatiefnemers een bijdrage leveren aan het debat over innovatie, richting geven aan vernieuwing en de slagkracht van nieuwe initiatieven vergroten.
Juist nu, want in tijden van grootschalige bezuinigingen verliezen lange-termijnvraagstukken aan betekenis, zegt Mengelers. „Terwijl we weten dat de succesvolste economieën juist in onzekere tijden toch investeren.”
Nederland is volgens cijfers van het World Economic Forum op de ranglijst van innovatieve landen gezakt van de achtste naar de tiende plaats en moet volgens Mengelers oppassen dat het niet nog verder terugzakt.
Daarom moet er geïnvesteerd worden in sectoren waar Nederland goed in is, zoals landbouw, water en duurzame energie. „Er zijn veel spontane initiatieven”, vertelt Rob Weterings, adviseur duurzaamheid TNO. „Burgers, bedrijven en gemeenten komen vaak zelf met vernieuwingen op het gebied van duurzame energie.” Het gevaar is dat het bij kleinschalige initiatieven blijft. De vernieuwing wordt niet opgepakt en doorgevoerd. Zo kan het gebeuren dat andere landen ons inhalen. Het is tijd om problemen op een andere manier te benaderen, zeggen de onderzoekers van TNO en HCSS. Dat kan door met een andere bril te kijken.
„De vergrijzing wordt vaak als probleem gezien”, meent Weterings. „Maar het biedt ook kansen om koploper te zijn op het gebied van hightech zorg.” Denk daarbij aan geavanceerde medische apparatuur, maar ook aan sociale innovaties die het mensen mogelijk maakt langer aan de arbeidsmarkt deel te nemen.
„Als we nadenken over innovaties moeten we rekening houden met de situatie om ons heen en nadenken over de consequenties”, zegt Weterings. „China doet dat al. Zij weten dat ze door bevolkingsgroei en economische ontwikkeling een steeds grotere energiebehoeften hebben en reserveren daarom vitale materialen zoals lithium voor de eigen markt.” Om bij te blijven, moet Nederland op zoek naar manieren om energie op te slaan, die niet afhankelijk zijn van het lithium in batterijen.
Uitvindingen alleen zijn niet genoeg, dat bewijst het voorbeeld van de windmolens. Innovaties moeten vertaald worden naar beleid. Pas na stimulering, bijvoorbeeld via subsidies, kan de vrije markt het overnemen.
De komende vijf jaar zal TNO op zoek gaan naar kansen en mogelijkheden om de Nederlandse concurrentiepositie te verbeteren. Een van de plannen is het verbinden van defensietechnieken aan projecten voor maatschappelijke veiligheid. De aandacht daarvoor komt voort uit het idee dat veiligheid, welvaart, duurzaamheid en technologische innovatie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Jan Mengelers zei gisteren dat hij ervan overtuigd is dat innovatie de enige weg is naar een duurzame toekomst. „Stilstaan is geen optie.”
Trouw
