Energiehandel in Nederland: blik op de toekomst

Wat is er nodig om een energiehandelshub te zijn? De energiehandel is voor velen een gesloten sector die maar weinig mensen goed doorgronden. Buiten de complexe en vaak verborgen activiteiten van grondstoffenhandelaren, kan het faciliteren van een energiehandelshub belangrijke voordelen hebben voor een regio. De ARA-regio – Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen – is een van de grootste handelsknooppunten voor vloeibare bulkgoederen ter wereld. Het bereikte deze positie geleidelijk, als gevolg van de uitgebreide infrastructuur, particuliere investeringen, gerichte wetgeving, regionale industrie en geografische ligging.

Vandaag de dag bevindt de energiehandel zich in een transitie. Fossiele brandstoffen staan centraal in de economische en sociale ontwikkeling van de moderne wereld zoals gevormd in de afgelopen twee eeuwen. De opkomst van een wereldwijde oliemarkt gaf ook ruimte aan de financialisering van de oliehandel. Het is nu de grootste grondstoffenmarkt ter wereld.

Toch zal de energiekaart de komende decennia aanzienlijk veranderen. Waterstof, synthetische brandstoffen en bio-energie vervangen fossiele brandstoffen. Handelsroutes zullen verschuiven, nieuwe leveranciers zullen opduiken en nieuwe onderlinge afhankelijkheden zullen zich vormen. Een handelscentrum zijn voor nieuwe energiebronnen is geenszins een gegeven. Overheden en de particuliere sector moeten gezamenlijk weloverwogen actie ondernemen en hun positie in de nieuw opkomende koolstofarme markten gaan ontwikkelen.

Met behulp van openbaar beschikbare gegevens werpt dit rapport licht op enkele van de fijne kneepjes van de energiehandel, met name gericht op de rol van Nederland als internationale hub. Het kijkt terug op de ontwikkeling van het land als een internationaal centrum van olie en aardgas, en vooruit op de belangrijkste kenmerken van opkomende grondstoffenmarkten. Wat is de huidige rol van de ARA-regio in de energiehandel? Hoe is het tot deze positie gekomen? Wat zijn de kenmerken van opkomende markten en welke rol kan Noordwest-Europa spelen?

Auteurs: Irina Patrahau, Lucia van Geuns en Michel Rademaker

Een Engelstalige editie van dit rapport werd eerder gepubliceerd als “Energy trade in the Netherlands | Past, present and future”.

Deze rapportage is het resultaat van onafhankelijk onderzoek. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt volledig bij de auteurs. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van VOTOB (Nederlandse Vereniging van Tankopslagbedrijven) aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.