Volkskrant 19/9/2014.
Het Europees Parlement wil zich niet neerleggen bij de verdeel-en-heerspolitiek van Poetin.
Het Europees parlement wil af van ‘South Stream’, de gaspijpleiding die Rusland via Bulgarije rechtstreeks met Europa moet verbinden. Een meerderheid van het Europarlement stemde donderdag voor een motie van GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout om de bestaande akkoorden tussen diverse lidstaten met Rusland over de gaspijpleiding te annuleren.
Het standpunt heeft vooral symbolische betekenis en zorgt waarschijnlijk voor extra vertraging bij de aanleg van de pijpleiding. Eerder deze zomer werden de werkzaamheden daaraan in Bulgarije al stilgelegd na juridische bezwaren van de Europese Commissie. Ook werd de Russische hoofdaannemer van dat project, Gennadi Timt-sjenko, op de sanctielijst geplaatst vanwege de Russische betrokkenheid bij het conflict in Oekraïne.
Volgens het Europees Parlement maakt de pijpleiding Europa te veel afhankelijk van Russisch gas. Ook vergroot zij de kwetsbaarheid van Oost-Europese lidstaten die nu nog een rol spelen in de doorvoer van Russisch gas naar Europa.
‘South Stream is een schoolvoorbeeld van Poetins verdeel-en-heerspolitiek’, vindt Eickhout. ‘Door sommige landen te paaien met goedkoop Russisch gas, hoopt hij de Europese Unie te verzwakken en zijn greep op Oekraïne te versterken.’
De betrokken Europese landen kunnen de oproep van het Europees Parlement echter naast zich neerleggen. Met name Italië, Oostenrijk en Hongarije en waarschijnlijk ook Duitsland zijn voorstander van het project of hebben al contracten met Rusland getekend. Ook het Nederlandse parlement steunt de pijpleiding. Afgelopen juni werd met steun van VVD, PvdA, SP, D66 en PVV een motie verworpen tegen de aanleg van South Stream.
De contracten werden in 2009 in Rusland getekend in aanwezigheid van toenmalig premier Silvio Berlusconi. Voormalig Italiaans premier Romano Prodi werd door de Russen uitgenodigd bestuursvoorzitter te worden van de onderneming, maar bedankte daarvoor. Ook het Italiaanse energiebedrijf Eni, het Franse EDF en het Duitse Wintershall zijn bij het project betrokken.
De oproep van het Europees Parlement betekent vooral steun voor de Europese Commissie, die het Russische gasbedrijf Gazprom al jaren probeert te dwingen zich aan de Europese regels te houden. Zo zijn de Russen niet van plan om derde partijen toegang te geven tot de pijpleiding, zoals de mededingingsregels voorschrijven.
Ook de onderhandse gunning van de bouwopdracht in Bulgarije aan het bouwbedrijf van Gennadi Timtsjenko, was in strijd met de Europese regels voor openbare aanbestedingen. Hoewel het niet hardop wordt gezegd, is de Europese Commissie ook bang dat het project de energiebalans van Europa nog verder zal verstoren.
Die vrees is terecht, vindt energie-expert Sijbren de Jong van het Centrum voor Strategische Studies in Den Haag. South Stream dient niet het algemeen Europees belang maar is gunstig voor enkele Europese landen, zegt hij. Zo wil Oostenrijk met het Russisch gas een belangrijkere rol gaan spelen als gasoverslagstation, zoals Nederland dat wil met gas uit de andere Russische pijpleiding, North Stream.
‘Maar het is de doodsteek voor de noodzakelijke diversificatie van het Europese energiebeleid. Via South Stream kan 63 miljard kubieke meter gas per jaar worden aangevoerd. Die capaciteit is zo groot, dat het investeringen in alternatieve pijpleidingen onaantrekkelijk maakt. Dat maakt Europa inderdaad nog afhankelijker van Russisch gas dan het al is.’
In een reactie op de Europese oproep zegt South Stream Transport BV dat de resolutie ‘geen directe implicaties’ heeft voor het project omdat de uitspraak van het Europees Parlement volgens het bedrijf niet bindend is. De voorbereidingen voor de aanleg zijn in volle gang. De eerste van de vier offshorepijleidingen is eind 2015 klaar.
