HCSS
  • News
    • BNR | De Strateeg
    • Columns
    • Draghi Report Series
    • Events
    • Podcasts
  • Publications
    • Publications
      • All Publications
    • Defence & Security
      • Behavioural Influencing in the Military Domain
      • (Nuclear) Deterrence and Arms Control
      • Hybrid Threats
      • Rethinking Fire and Manoeuvre
      • Robotic and Autonomous Systems
      • Strategic Monitor Dutch Police
      • Transnational Organised Crime
    • Geopolitics & Geo-economics
      • China in a Changing World Order
      • Europe in a Changing World Order
      • Europe in the Indo-Pacific
      • Knowledge base on Russia (RuBase)
      • PROGRESS / Strategic Monitor
      • Transatlantic Relations
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Climate and Security
        • International Military Council on Climate and Security (IMCCS)
        • Water, Peace & Security (WPS)
      • Critical Minerals
      • Energy Security
        • Tank Storage in Transition
      • Food Security
    • Strategic Technologies
      • Cyber Policy & Resilience
        • Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC)
      • Emerging Technologies
      • Global Commission on Responsible Artificial Intelligence in the Military Domain (GC REAIM)
      • Semiconductors
      • Space
  • Dashboards
    • Dashboards
      • All Dashboards
        • GINA
    • Defence & Security
      • DAMON | Disturbances and Aggression Monitor
      • GINA | Military
      • Nuclear Timeline
    • Geopolitics & Geo-economics
      • Dutch Foreign Relations Index
      • GINA | Diplomatic
      • GINA | Economic
      • GINA | Information
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Agrifood Monitor
      • CRM Dashboard
    • Strategic Technologies
      • Cyber Arms Watch
      • Cyber Comparator
      • Cyber Norms Observatory
      • Cyber Transparency
  • Services
    • HCSS Boardroom
    • HCSS Datalab
    • HCSS Socio-Political Instability Survey
    • Strategic Capability Gaming
    • Studio HCSS
    • Indo-Dutch Cyber Security School 2024
    • Southern Africa-Netherlands Cyber Security School 2025
  • NATO Summit
  • GC REAIM
    • GC REAIM | Members
    • GC REAIM | Conferences
    • GC REAIM | Partners, Sponsors, Supporters
  • About HCSS
    • Contact Us
    • Our People
    • Funding & Transparency
    • Partners & Clients
    • HCSS Newsletter
    • HCSS Internship Programme
    • Press & Media Inquiries
    • Working at HCSS
    • Global Futures Foundation
  • Click to open the search input field Click to open the search input field Search
  • Menu Menu

News

Opinie | Paul Verhagen: Na de Amerikaanse echtscheiding moet Europa zichzelf herdefiniëren

September 23, 2021
De afbrokkeling van Amerikaanse macht en de uiteenlopende belangen van Europa en de Verenigde Staten nopen tot een herziening van de rol die Europa voor zichzelf ziet. Dat betoogt geopolitiek analist Paul Verhagen op EW Podium in deel 3 van zijn serie over amerikanisering. De toekomst van Europa ligt voor het oprapen, maar meer van hetzelfde is geen succesformule.

Zoals we in de vorige delen van deze serie zagen, is Amerika meer dan een grootmacht: het is een hypermacht. De afgelopen 25 jaar domineerde Amerika militair, economisch, cultureel en diplomatiek de wereld. Het is de grootste economie in de wereld, bijna 40 procent van de mondiale defensiebesteding komt van de Verenigde Staten, geen taal wordt zoveel gesproken als het Engels, en de Amerikaanse dollar is de mondiale munteenheid. En toch, ondanks al deze troefkaarten bestaat de breed gedeelde perceptie dat de Amerikaanse hypermacht aan het afbrokkelen is. Leven wij aan het begin van het einde van de American Century?

Einde van de Amerikaanse Eeuw?

In 1960 vormden  de Verenigde Staten ongeveer 40 procent van de mondiale economie, nu is dat rond de 24 procent. Vanaf 2015 liep de gemiddelde levensverwachting van Amerikanen achtereenvolgende jaren  terug, nota bene in het rijkste en technologisch meest geavanceerde land ooit in wereldgeschiedenis. Op verschillende ontwikkelingsindicatoren begint Amerika te stagneren en soms zelfs te zakken, al blijft het vooralsnog een wereldleider.

Het is echter niet meer zo dat er geen reële uitdager is. Het is evident dat met de opkomst van China, maar ook andere niet-westerse landen, het Amerikaanse machtsmonopolie langzaam is teruggelopen. Maar het grootste gevaar schuilt voor de Verenigde Staten  in de binnenlandse politieke patstelling. Hoe machtig de Amerikaanse strijdmachten ook zijn, ze staan in dienst van de civiele Amerikaanse autoriteiten. Binnenlands hebben de Verenigde Staten een interne rancune en vijandigheid bereikt die sinds de Amerikaanse Burgeroorlog niet meer is gezien.

Amerika keert zich in zichzelf

Binnenlandse politiek is een enorme motor voor  de mondiale terugtrekking die wij onder meer  in Afghanistan zien. De Amerikaanse wegen zitten vol gaten, internet is mondjesmaat beschikbaar, waterleidingen zijn nog gemaakt van lood. Menige Amerikaanse stemmer vraagt zich af waarom de Verenigde Staten troepen en geld sturen naar landen die zij zelf niet op een wereldkaart kunnen vinden. Dit terwijl hun eigen land langzaam afbrokkelt.

Een Chinese toerist die vanuit Shanghai naar Washington DC vliegt, staat versteld van de krakkemikkigheid van het Amerikaanse metrosysteem. Amerikanen zijn klaar met het buitenland en meer geïnteresseerd in het thuisfront. Dit gevoel, dat Amerikanen niet in staat zijn oorlogen te winnen en dat hun land richting afgrond gaat, is niet nieuw. Ook na het verlies in de Vietnamoorlog volgde een periode tot grofweg de eerste Golfoorlog waarin de  Amerikanen eigenlijk niet bereid waren te interveniëren.

Pivot to China: alles staat nu in het teken van competitie met China

Hoewel Amerikanen in het algemeen niet geïnteresseerd zijn in buitenlandse politiek, is er niets zo Amerikaans als Number One willen zijn. Binnen die context is de rivaliteit met China wel degelijk iets wat leeft onder Amerikanen. We zien een ideologisch conflict, niet over wie werelddominantie verkrijgt, maar een wedloop over wat de betere bestuursvorm is: democratisch kapitalisme of autoritair staatskapitalisme?

Het nieuwe grote slagveld hier is economie. Waar in het recente verleden vrijhandel de sluitsteen was van het Amerikaanse buitenlandbeleid, versnelde president Donald Trump een protectionistische draai. Alles staat nu in het teken van economische competitie en technologische innovatie tegenover China. Geavanceerde technologie zoals halfgeleiders, kunstmatige intelligentie en quantumcomputers speelt hierbij een cruciale rol bij.

De Franse Faux Pas

Dit alles brengt ons bij wat dit betekent voor Europa. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog was Europa de belangrijkste regio in de wereld. De wapenwedloop tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten draaide om het Europese continent, en van beide kanten waren miljoenen troepen gericht op het verdedigen van het continent. Het is misschien schokkend voor Europeanen, maar Europa is niet meer de belangrijkste regio.

Het mondiale economische zwaartepunt is verschoven naar Azië, en met die verschuiving gaan ook de Amerikaanse troepen en belangen die kant op. U hoeft niet ver te kijken om daarvan  meteen de gevolgen voor Europa te zien. De Fransen hebben hun ambassadeur teruggetrokken in een hoogoplopende ruzie over Australische onderzeeërs.

De Amerikanen gaan Australië helpen met kernonderzeeërs bouwen om China in toom te houden. Hiermee ondermijnden ze  al jaren lopende onderhandelingen met de Fransen om van hen onderzeeërs te kopen. Kortom, een van Amerika’s oudste en trouwste Europeaanse bondgenoten werd bruut aan de kant geschoven in het kader van strategisch competitie met China. Als Europa nog steeds de belangrijkste regio was, zou dit niet zijn gebeurd.

Voor Europa is het tijd om volwassen te worden

Europa is een economische grootmacht: afhankelijk van hoe je rekent, is het de een na grootste economie ter wereld. Bijna 450 miljoen mensen wonen, werken en leven in het meest succesvolle experiment in transnationale economische integratie in de wereldgeschiedenis. Maar een puur economische grootmacht bestaat niet.

De EU is economisch volwassen en relevant, maar op geopolitiek niveau is het een kleuter. Buitenlands beleid is geen bevoegdheid van de EU, met als gevolg dat landen bilateraal tegen China moeten opboksen. Op individueel niveau is dat dweilen met de kraan open. Verdere Europese integratie op buitenlands gebied is onvermijdelijk in het nieuwe geopolitieke klimaat. Het presidentschap van Trump gaf al de eerste aanwijzingen van wat er gebeurt als Amerikaanse en Europese belangen niet meer in de pas lopen.

Hoewel Amerika niet meer oppermachtig is, zal het nog decennia met afstand het machtigste land ter wereld blijven. Maar het omslagpunt ligt in de nabije toekomst. Als Europa wil kunnen floreren als dat moment komt, zal het een proactief en coherent buitenlands beleid moeten hebben, en bereid zijn een speler te zijn in het mondiale geopolitieke machtsspel. Doen wij dit niet, dan kunnen we onze handen wringen tot we een ons wegen, maar blijven we een geopolitieke speelbal.

Dit is een artikel voor EW Podium, gepubliceerd door Elsevier Weekblad op 22 september 2021. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het publieke debat.

Andere artikelen door Paul Verhagen voor EW Podium kunt u hier vinden.

  • Share on Facebook
  • Share on X
  • Share on WhatsApp
  • Share on LinkedIn
  • Share by Mail

Experts

Paul Verhagen

Related News

Related Content

Presentatie: Het Amerikaanse presidentschap van Frans en Paul Verhagen
Opinie | Paul Verhagen: Het niet-Amerikaanse alternatief is slecht voor uw gezondheid
De Strateeg: Hoe moet Europa zich voorbereiden op de Amerikaanse presidentsverkiezingen?

Office Address

  • The Hague Centre for Strategic Studies
  • Lange Voorhout 1
  • 2514 EA The Hague
  • The Netherlands

Contact Us

  • Telephone: +31(70) 318 48 40
  • E-mail: info@hcss.nl
  • IBAN NL10INGB0666328730
  • BIC INGBNL2A
  • VAT NL.8101.32.436.B01
  • Contact

Legal & Privacy

  • Disclaimer & Privacy
  • Algemene Voorwaarden (NL) 
  • Terms & Conditions (ENG) 
  • Coordinated Vulnerability Disclosure
  • Ethical Standards
  • Manual for Responsible Use of AI

Follow us

© The Hague Centre for Strategic Studies
    Link to: Statement on The Interpretation of the Norm on Non-Interference with the Public Core Link to: Statement on The Interpretation of the Norm on Non-Interference with the Public Core Statement on The Interpretation of the Norm on Non-Interference with the Public... Link to: Column: De NAVO gaat ten onder aan verdeeldheid Link to: Column: De NAVO gaat ten onder aan verdeeldheid Column: De NAVO gaat ten onder aan verdeeldheid
    Scroll to top Scroll to top Scroll to top

    GDPR Consent

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Privacy policy | Close
    Settings

    GDPR Consent Settings

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Website statistics collect anonymized information about how the site is used. This information is used to optimize the website and to ensure an optimal user experience.

    View details

    Functional cookies are used to ensure the website works properly and are neccessary to make the site function. These cookies do not collect any personal data.  

    View details
    Forget my settings Deleted!