We moeten bewuster worden van de gevolgen van noodsituaties. Daarom krijgt iedereen vanaf volgende week een speciale folder in de brievenbus, een boekje over rampen en crises. De overheid vindt namelijk dat burgers zich te weinig bewust zijn van de gevolgen van een noodsituatie. Ook hebben nog veel te weinig mensen een noodpakket in huis. Daarom doet de overheid er een schepje bovenop.
Het boekje telt 33 pagina’s en er staan praktische tips in voor de eerste drie dagen van een ramp. Dit kan een overstroming of stroomuitval zijn, maar ook cyberaanval of oorlog. Omdat overheid en hulpdiensten niet gelijk iedereen kunnen helpen, moet je jezelf kunnen redden. Centraal staat: maak een noodplan, stel een noodpakket samen, praat met elkaar en help elkaar.
Het is hard nodig om voorbereid te zijn op crises, zegt minister Ruben Brekelmans. “Ook al zijn we gelukkig niet in oorlog, dreiging komt steeds dichterbij”, waarschuwt hij. Zo zei hij in Nieuwsuur dat er al dagelijks cyberaanvallen plaatsvinden en dat Russische schepen op de Noordzee spioneren.
Is de overheid zelf wel goed voorbereid op een ramp?
Met een grote noodcampagne en speciaal boekje in de brievenbus wordt burgers aangespoord zich voor te bereiden op een crisis en een noodpakket in huis te halen. Maar is de overheid eigenlijk zelf wel goed voorbereid op een ramp of crisis?
Een grote ramp? Dan is de overheid goed voorbereid, zegt crisis-expert Gert-Jan Ludden. Maar als het om crises gaat, moet de overheid een tandje bijzetten:
“Als er een ramp zoals een overstroming of grote brand plaatsvindt, zijn we goed voorbereid. Maar crisisbeheersing is een ingewikkelder vak, daar kan het echt beter. Dan gaat het over een langdurige, sluimerende crisis. Zo bereiden we ons nu voor op langdurige uitval van essentiële voorzieningen zoals gas, water, elektra en betalingsverkeer. Want waar het bij een ramp vooral volgens protocol verloopt, moet er bij crisisbeheersing veel meer bestuurlijk worden samengewerkt. Je moet veel meer handelen op basis van wat je weet.”
De overheid kan dus veel meer doen, vindt Ludden. Zo wijst hij erop dat de overheid ook met andere organisaties en projecten samen moet werken. Deze moeten ondersteund worden en opgeroepen worden. Zoals de Burgerreserve: een initiatief dat burgers en bedrijven wil opleiden om te helpen bij rampen.
“We zien nu een campagne, maar het zijn met name gemeenten die verantwoordelijk zijn om voor de bevolking te zorgen. Die zullen ook goed moeten communiceren met de burger en samenwerken met de talrijke initiatieven. Er moeten noodsteunpunten worden ingericht en daar moeten ze aanvullende informatie over geven.”
Er zijn dus dingen die de overheid beter kan doen. Tegelijk vindt hij het zeker ook goed dat burgers een boekje op de mat krijgen. Het is en-en, benadrukt hij.
“We zijn een beetje verwend in dit land. Alles werkt. En als het een keer niet werkt, werkt het na twee uur wel weer. Dus het is goed dat we ons voorbereiden om langdurige verstoringen. Maar ook de gemeenten, veiligheidsregio’s en bedrijven moeten daar een tandje in bij schakelen. Tien jaar geleden deden we op Rijksniveau nog jaarlijks een grote oefening voor complexe crisissituaties.” Het probleem is dat mensen pas in beweging komen als het echt acuut is, zegt crisisexpert Ludde.
Bangmakerij of noodzaak?
Wordt de verantwoordelijkheid afgeschoven op de burgers? Totale onzin, zegt Rob de Wijk van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) bij Dit Is De Dag op NPO Radio 1.
“Het gaat erom dat de burger eens begrijpt dat er echt wat aan de hand is in Nederland. Er kunnen enorme uitvallen komen van algemene voorzieningen. Je moet zelfredzaam zijn en beseffen dat er echt iets kan gebeuren. Niet meer dan 30% van de mensen heeft nu een noodpakket in huis.”
Ook blijkt dat mensen overdreven hoge verwachtingen hebben van de overheid, zegt De Wijk. Dat vindt hij niet terecht:
“Bijna driekwart van de Nederlanders denkt dat de overheid hun altijd wel komt helpen. Dat is niet zo. Als het fout gaat, moet je je gewoon de eerste drie dagen zien te redden en misschien wel langer. Als er echt wat aan de hand is in het land, schiet de overheid altijd tekort. De overheid komt je echt wel helpen, maar niet direct.”
Hij is het eens met crisisexpert Ludden dat de overheid wat steken laat vallen als het gaat om regie. Tegelijk is hij blij dat er nu eindelijk een brochure ligt, iets waar hij zelf al langer om vroeg.
“Ik hoop dat het enig effect heeft. Het is geen bangmakerij, er is een reële kans en die wordt met de dag groter vanwege de hybride oorlogsvoering die Rusland op ons aan het loslaten is. Op een gegeven moment moet je doorkrijgen dat er echt wat kan gaan gebeuren. Ik ben het eens dat de overheid grote stappen moet nemen, maar daarmee is het probleem niet opgelost. Als het echt gewoon mis gaat, is de capaciteit van de overheid absoluut onvoldoende en sta je er alleen voor.”
Bron: Dit Is De Dag, 20 november 2025
Experts
Related Content
