Wie kent MbS inmiddels niet; Mohammed bin Salman, de jonge kroonprins van Saoedi-Arabië die nog al voortvarend zijn land op de schop neemt. Pas afgelopen zomer werd hij troonopvolger, maar nu al heeft hij tientallen prinsen en functionarissen gevangen gezet. Dat deed hij onder het mom van corruptiebestrijding. Maar zijn acties hadden veel weg van een afrekening met iedereen die zijn machtswellust en hervormingsprogramma dwarsboomt.
Door de onrust in het Koninkrijk stegen de olieprijzen en daalden de beurskoersen. Al het gedoe is het directe gevolg van lage olieprijzen door teruggelopen mondiale vraag en een energietransitie die steeds meer vaart begint te krijgen. Voor zover we nu kunnen nagaan zal de behoefte aan olie tot in de eeuwigheid blijven bestaan. Maar de vraag zal dan een fractie zijn van wat die nu is. Daardoor zal de prijs uiteindelijk stabiliseren op een niveau dat te laag is om een land draaiende te houden.
Saoedi-Arabië, dat 87 procent van zijn inkomsten uit de export van fossiele brandstoffen haalt, moet zich herstructureren om zich voor de ondergang en massale sociale onlusten te behoeden. De inwoners van het Koninkrijk worden immers van de wieg tot het graf verzorgd en zullen het niet pikken als dat niet meer het geval is. Het feit dat 70 procent van de Saoediërs een overheidsbetrekking heeft, versterkt dit risico.
Dat het Koninkrijk fors in de problemen zit, werd vorig jaar al duidelijk. Er was 10 miljard nodig om het gat te dichten dat de lage olieprijs in de begroting had geslagen. Het IMF schat overigens dat de economische groei voor dit jaar op nul procent uitkomt. Inmiddels is er wel een plan, Vision 2030, als onderdeel van de noodzakelijk transitie van de economie. In 2030 moeten de inkomsten uit andere sectoren dan energie verzesvoudigd zijn en op $ 26 miljard uitkomen. In dat jaar moet een deel van de nationale oliemaatschappij Aramco zijn verkocht en een investeringsfonds met $1,9 biljoen zijn gevuld.
Het onderdeel dat de meeste publiciteit heeft gehaald is de stichting van NEOM, een duurzame, hightech megastad met de omtrek van België in het grensgebied met Jordanië en Egypte. Het $ 500 miljard kosten project moet een vrije economische zone worden die buiten de normale overheidsbemoeienis staat. Enkele weken geleden is een investeringsconferentie aangekondigd om buitenlands kapitaal aan te trekken.
De grote vraag is of de ambitieuze plannen van MbS het gaan redden. Dat er hervormd moet worden is duidelijk, want anders gaat het land failliet. Maar ik heb mijn twijfels over zijn aanpak. Met zijn arrestaties heeft hij binnen de koninklijke familie veel nieuwe vijanden gekregen. De arrestatie van prins Alwaleed bin Talal heeft bij buitenlandse investeerders veel argwaan gewekt. De prins is goed voor $ 18 miljard, heeft belangen in Citygroup en 21st Century Fox en staat bekend als de belangrijkste zakenman van het Koninkrijk. MbS heeft vervolgens de conservatieve geestelijkheid tegen zich in het harnas gejaagd door een gematigde vorm van de Islam voor te stellen. Tegelijkertijd kijkt iedereen met gefronste wenkbrauwen naar de wijze waarop hij de Iraanse invloed probeert terug te dringen door in Jemen oorlog te voeren, Libanon te ontregelen en Qatar in de houdgreep te nemen. De enige die er voorlopig wel bij varen zijn vrouwen, die volgend jaar mogen autorijden en nu ook in hoge functies worden benoemd, zoals hoofd van de beurs.
Maar veel zal dat laatste niet helpen om zijn project te laten slagen. Want de aanpak van MbS is een regelrechte uitnodiging voor verzet van de geestelijkheid, voor zijn eigen familie en voor nieuwe spanningen met Iran. Ook zullen buitenlandse investeerders wel twee keer nadenken om geld in projecten te stoppen waarmee Saoedi-Arabië weliswaar van zijn olieverslaving verlost kan worden, maar waar nu een keiharde machtsstrijd dreigt. Saoedi-Arabië kan wel eens het eerste land worden dat terecht inzet op de transitie van de economie, maar daarin door incompetentie niet slaagt.
De column van Rob de Wijk verschijnt op Energiepodium.nl
Experts
Related Content
